Operatie Chariot: De raid op Saint-Nazaire (1942)

Onder de codenaam “Operatie Chariot” voerden de Britten in het voorjaar van 1942 een gewaagde raid uit op de dokken van de Franse havenstad Saint-Nazaire. Een relaas van de gebeurtenissen:

Context

Vrij snel nadat bij het begin van de Tweede Wereldoorlog Duitse troepen Frankrijk waren binnengevallen en tot overgave hadden gedwongen, werd het de Britten duidelijk dat de haven van Saint-Nazaire voor hen een grote bedreiging vormde. Niet alleen was het havencomplex de thuisbasis van het “7de Unterseebootsflottille” dat van daaruit jacht maakte op geallieerde schepen, de haven was tevens de enige langs de Atlantische kust die over een groot genoeg droogdok beschikte om reparaties of onderhoud uit te voeren aan Duitse slagschepen zoals de Tirpitz, Gneisenau of de Scharnhorst. De Britse admiraliteit vatte daarom het plan op om met een commandoraid het droogdok te vernietigen of op zijn minst onbruikbaar te maken. De Duitse oorlogsbodems zouden daardoor genoodzaakt zijn om voor iedere herstelling of onderhoud koers te zetten naar hun thuishavens hetgeen voor de Duitse “Kriegsmarine” een enorm tijdverlies met zich zou meebrengen.

De plannen worden gesmeed

De Britse legerleiding besloot een militaire operatie op touw te zetten om met inzet van de “Royal Air Force”, de “Royal Navy” en commando -eenheden het havencomplex aan te vallen. Het stoutmoedige plan kon door zijn eenvoud moeilijk anders dan slagen. De Britse luchtmacht zou in de omgeving van Saint-Nazaire schijnaanvallen uitvoeren om de aandacht af te leiden terwijl een klein aanvalsflottielje de haven zou binnenvaren en het droogdok met explosieven buiten gebruik stellen.

De aanval

Na een maandenlange minutieuze voorbereiding waren eind februari 1942 de plannen voor “Operatie Chariot” tot in detail uitgewerkt. Speciaal voor de missie was een reeds afgedankte torpedobootjager, de HMS Campbeltown, opnieuw in de vaart genomen en volgestouwd met explosieven. In de nacht van 28 maart 1942 bereikte het oorlogsschip onder bevel van Luitenant-ter-zee Stephen Halden Beattie (1908-1975) samen met een aantal kleinere motorboten de haven van Saint-Nazaire. Doel van de militaire operatie: het bijna 350 meter lange en 50 meter brede droogdok buiten gebruik stellen terwijl de commando-eenheden, aangevoerd door luitenant-kolonel Augustus Charles Newman (1904-1972), de nodige vuurdekking moesten garanderen en de Duitse geschutstellingen en mitrailleurnesten maximaal uitschakelen.

Toen de Campbeltown de havengeul naderde, liet Beattie de Duitse “Kriegsmarine” oorlogsvlag hijsen. De list lukte wonderwel en tegen de tijd dat de Duitse havenverdediging het bedrog had doorzien ramde de HMS Campbeltown al in volle vaart de sluisdeuren van het droogdok. Intussen verging het de commando’s minder goed. Velen vonden de dood onder het vijandelijk spervuur en een tweehonderdtal van hen werd na verloop van tijd krijgsgevangen genomen en overgebracht naar Stalag 133, een detentiekamp nabij het honderddertig kilometer verderop gelegen Rennes. Later zou blijken dat slechts vijf commando’s wisten te ontsnappen en erin slaagden Engeland te bereiken.

Tegen het ochtendgloren werd de schade die de Campbeltown aan het droogdok had veroorzaakt duidelijk. Het ergste moest evenwel nog komen. Getuigen verklaarden later dat de hel pas goed losbarstte nadat de springladingen in het ruim van de HMS Campbeltown tot ontploffing kwamen en zowel onder de Duitse militairen als de Franse havenarbeiders verscheidene slachtoffers maakten. Het droogdok zelf was door de explosies volledig vernield en was de rest van de oorlog voor de Duitsers onbruikbaar.

Een passend eerbetoon

Ondanks de zware verliezen aan Britse zijde werd de raid op de haven van Saint-Nazaire als één van de meest succesvolle militaire operaties beschouwd die tijdens de Tweede Wereldoorlog plaatsvonden. In het havenstadje Falmouth aan de zuidkust van het graafschap Cornwall werd na de oorlog een herdenkingsmonument onthuld met volgende inscripties:

“From this harbour 622 sailors and commandos set sail for the successful raid on Saint-Nazaire on 28th March 1942. 168 were killed, five Victoria Crosses¹ were awarded” – “Dedicated to the memory of their comrades by the Saint-Nazaire Society”²

Vrij vertaald: “Vanuit deze haven zetten 622 zeelui en commando’s op 28 maart 1942 koers naar Saint-Nazaire voor een succesvolle raid. 168 werden gedood en vijf Victoria Crosses werden uitgereikt” – “Opgedragen ter herinnering aan de kameraden van de Saint-Nazaire Vereniging”)

Noten