“Boven de boerenkool” is het officiële vervolg van Bart M. Rijnhout op Wachters boven het stenen tijdperk uit 2011. Eerder was aangekondigd dat dit boek de titel Wachters boven het stenen tijdperk II mee zou krijgen, maar klaarblijkelijk heeft de auteur zich bedacht. Deze twee boeken werden vooraf gegaan door Kruisvaarders van de archipel, dat de Consolidated PBY vliegboot, ook wel Catalina genoemd, in Nederlands Oost-Indië beschrijft.
De positie van Nederlands Nieuw Guinea was al een heikel punt tussen Indonesië en Nederland vanaf 27 december 1949, de dag dat Indonesië onafhankelijk werd. In de soevereiniteitsoverdracht was niet alleen vastgelegd dat het westelijk deel van Nieuw Guinea onder Nederlands koloniaal bewind bleef, maar ook dat gedurende het jaar 1950 besprekingen gevoerd zouden worden tussen beide landen over deze kwestie. De besprekingen van 1950 bleven echter zonder resultaat en Indonesië, dat Nederlands Nieuw Guinea claimde, voerde de druk bij Nederland op om de kolonie op te geven. Nederland wilde hier niets van weten en begon de defensie van het laatste koloniale bolwerk in de Oost op te voeren. Eind 1949 bevonden zich al enkele eenheden van de Koninklijke Marine in Nieuw Guinea, zoals het fregat Hr. Ms. Johan Maurits van Nassau (1943), het korvet Hr. Ms. Boeroe en enkele landingsvaartuigen. Verder waren er enkele eenheden van het voormalige Koninklijk Nederlands Indische Leger (KNIL) en de Koninklijke Luchtmacht aanwezig in Nederlands Nieuw Guinea. De MLD begon zijn taken in de Nederlandse kolonie met enkele bijna afgeschreven Catalina`s.
De sterkte van de MLD werd begin jaren vijftig verbeterd door enkele tientallen Fairey Fireflies. Dit waren degelijke toestellen die ingezet konden worden als patrouillevliegtuigen en jachtbommenwerpers. Vanaf 1953 werd de defensie van Nederlands Nieuw Guinea geheel overgedragen aan de Koninklijke Marine. Hiervoor werd onder andere de vloot uitgebreid met het korvet Hr. Ms. Ternate, enkele landingsvaartuigen en opnameschepen. Vanaf 1956 werd de vloot versterkt met de komst van de torpedobootjagers Hr. Ms. Kortenaer (1945) en Hr. Ms. Piet Hein (1945) en de tot fregat omgebouwde mijnenlegger Hr. Ms. Jan van Brakel. De verouderde Catalina`s werden vervangen door de gebruikte, maar modernere Amerikaanse Martin Mariner vliegboten. Deze uitbreidingen waren geen overbodige luxe want Indonesië begon Nederland te intimideren met infiltraties in Nederlands Nieuw Guinea door parachutisten en kleine groepjes landingstroepen. Deze infiltranten kregen als opdracht de plaatselijke Papoea-bevolking op te zetten tegen het Nederlandse gezag. Bovendien werden met hetzelfde doel strooibiljetten verspreid en militante radioberichten uitgezonden. De Nederlandse militairen moesten onder de moeilijke, tropische omstandigheden steeds jacht maken op deze infiltranten, wat zij overigens met succes deden.
Irian Jaya
Eind jaren vijftig kreeg de MLD in Nederlands Nieuw Guinea de beschikking over een vijftiental Lockheed P2V-7 Neptune maritieme langeafstandspatrouillevliegtuigen en een viertal van de luchtmacht geleende DC3 Dakota`s. Verder werd de luchtdefensie boven de kolonie uitgebreid met een squadron Hawker Hunter jachtvliegtuigen van de Koninklijke Luchtmacht. Bovendien maakte het Nederlandse vliegdekschip Hr. Ms. Karel Doorman, dat tevens de Hawker Hunters afleverde in Nieuw Guinea, een goodwill wereldreis om de bondgenoten te overtuigen van de militaire wilskracht van Nederland om Nieuw Guinea te behouden. De gebruikelijke bondgenoten van Nederland, zoals Groot-Brittannië, de Verenigde Staten en Australië, spraken hun steun aan Nederland in de kwestie echter niet uit en landen als Frankrijk, China en de Sovjet-Unie schaarden zich openlijk achter Indonesië. Nederland stond er politiek gezien helemaal alleen voor terwijl Indonesië, dat niet onder de indruk was van Hr. Ms. Karel Doorman en haar begeleidende onderzeebootjagers, doorging met het infiltreren van Nederlands Nieuw Guinea. Ondanks dat Nederland militair gezien nog steeds opgewassen was tegen haar voormalige kolonie, werd de politieke druk van de Verenigde Naties (UN) in 1962 te groot. Op 1 oktober van dat jaar droeg Nederland het bestuur van Nieuw Guinea over aan de Verenigde Naties en kwam er een definitief einde aan het Nederlandse koloniale tijdperk in de Oost. Op 2 mei 1963 werd Nieuw Guinea overgedragen aan Indonesië en omgedoopt in Irian Jaya.
Kruisvaarders van de archipel en Wachters boven het stenen tijdperk bevatten beide nog veel druk- en zetfouten en tegenwoordige en verleden tijd werden door elkaar heen gebruikt. Het was duidelijk dat beide boeken niet grondig genoeg waren nagekeken door een redactie. Boven de boerenkool is wat dat betreft een heel goede vooruitgang. Het aantal drukfouten is op één hand te tellen en de gehele tekst is keurig in de verleden tijd gehouden. Het boek is hierdoor, eigenlijk gewoon zoals het hoort, goed en vlot te lezen.
Het boek zou eigenlijk in januari 2013 hebben moeten verschijnen, maar de publicatie werd uitgesteld omdat men op het laatste ogenblik de beschikking kreeg over veel beter beeldmateriaal. Vele van deze prachtige kleurenfoto`s zijn toegevoegd aan de uiteindelijke versie. Vooral door de betere taalkundige opzet, de profieltekeningen gemaakt door Srecko Bradic en de vele kleurenfoto`s is Boven de boerenkool een veel mooier geheel geworden dan de beide voorgangers. Hopelijk kunnen Bart M. Rijnhout en uitgeverij Lanasta deze kwaliteit vasthouden bij het laatste deel van deze serie, dat zal gaan over Nederlands Oost-Indië na de Tweede Wereldoorlog.
~ Peter Kimenai
