Otto Skorzeny (1908-1975), de gevaarlijkste man in Europa

Betrekkelijk diep in Italië, ten oosten van Rome, liggen de Abruzzen. Op een regenachtige dag – zo’n dag dat je je goed voor kunt stellen hoe verlaten deze streek in de winter moet zijn – bezochten we het Campo Imperatore, de eenzame vesting hoog in de bergen, waar Mussolini in 1943 gevangen werd gehouden door het Italiaans verzet, tot hij bevrijd werd door Duitse commando’s. De leiding van deze spectaculaire actie had Otto Skorzeny, een van Hitlers beste commando’s, misschien wel de allerbeste.

Nieuwsgierig naar de persoon die zo’n waagstuk – landen op een smalle bergflank van de Gran Sasso, zonder landings- en vooral zonder startbaan – aangedurfd had, zocht ik naar het vervolg van zijn levensloop. Tijdens de oorlog volgden nog diverse soortgelijke kunststukken; sommige met, andere zonder succes. Maar zijn roem was gevestigd.

Skorzeny overleefde de oorlog en gaf zich over aan de Amerikanen:

I would never have surrendered, because of my pledge as a German officer. But when Hitler died, that pledge ended. By killing himself, Hitler saved thousands of lives. They relieved us of our oaths as soldiers.

Hij werd gevangen gezet, werd in Neurenberg weliswaar vrijgesproken van oorlogsmisdaden maar niet in vrijheid gesteld en wist in 1948 te ontsnappen. Op het einde van de oorlog was Otto Skorzeny betrokken geweest bij de operatie Weerwolf, de opbouw van een organisatie bedoeld om na de verwachte capitulatie de strijd ondergronds voort te zetten. Maar de nederlaag was te absoluut om nog verzet te kunnen bieden. Nu kwam dit ondergrondse netwerk echter goed van pas om gezochte SS’ers via Spanje te helpen ontsnappen naar Latijns-Amerika, naar Argentinië meestal of Paraguay. De organisatie staat bekend onder de naam Odessa, de beruchte duistere ‘Organisation der ehemaligen SS-Angehörigen’. Skorzeny zelf bleef in het Spanje waar Franco hem gastvrijheid verleende en werd daar een succesvol zakenman.

Mossad

Maar daarmee is het verhaal niet uit. Was het de zucht naar avontuur? Geld kan het immers niet geweest zijn. Vermoedelijk kocht hij zich vrij van vergelding door de joden voor zijn daden tijdens de oorlog en werd hij van de lijst van Wiesenthal geschrapt. De voormalige soldaat van Hitler liet zich werven door de Mossad, de Israëlische geheime dienst. In 1962 liquideerde hij de atoomgeleerde Heinz Krug, een Duitser die werkte voor Egypte dat uit was op vernietiging van de staat Israël.

In 1975 in Madrid stierf hij zelf, aan kanker. Hij werd in Madrid begraven, vervolgens gecremeerd. Skorzeny was een Oostenrijker uit Wenen. En daar werd de urn met zijn as naar overgebracht en bijgezet in het familiegraf. Zijn begrafenis werd een reünie van Alte Kameraden. Er zijn beelden van. Velen brachten de Hitlergroet. Op een kussen dat de kerk werd ingedragen liggen zijn vele onderscheidingen uitgestald. Ook op de doodskist zijn de kleuren van het ijzeren kruis te herkennen. Hij ontving het in de nagenoeg hoogste graad, het Ridderkruis met Eikenloof.

Onopvallend

Het is november 2016. Ruim veertig jaar later. Bij een station van de U-bahn in Wenen neem ik bus 40a met als eindpunt het Döblinger Friedhof. Gruppe 32, rij 7, graf 32. Ik hoef niet te zoeken, op het Döblinger Friedhof heerst strikte Ordnung. Daar ligt het familiegraf. Een onopvallende rechtopstaande steen. Zijn naam tussen de namen van zijn vrouw en familieleden: Dipl. Ing. Otto Skorzeny. Onder de steen wat korte takken, in de kleuren groen en rood. Symboliek? Kortgeknipt gras voor de steen met daarop nog een kleine versiering, een kerststukje. En geen enkele herinnering aan het verleden van deze man die ooit de meest gevaarlijke man in Europa werd genoemd. Na veertig jaar een vrijwel vergeten man ergens op een Friedhof in een voorstad van Wenen.

~ Bernard Schut

Boek: De Waffen SS – Het Europese leger van de nazi’s

Beelden van de uitvaart van Otto Skorzeny (1975)