Uitvinding van de parachute: een korte geschiedenis

De parachute is een handig valscherm voor mensen in noodsituaties, bijvoorbeeld als je moet ontsnappen uit een brandend, hoog gebouw. Maar de parachute wordt veel vaker gebruikt om voor het plezier van hoge gebouwen of uit een vliegtuig te springen. Hoe verliep de uitvinding van de parachute en wie heeft dit valscherm nu eigenlijk uitgevonden? De antwoorden op deze vraag lopen uiteen, maar duidelijk is dat de parachute al voor het begin van de christelijke jaartelling is uitgevonden door de Chinezen.

Leonardo da Vinci’s parachute (ca. 1483)

Leonardo da Vinci (1452-1519) was een van de eersten die een schets maakte van een prototype parachute. Zijn model, dat hij rond 1483 uittekende, had een soort piramidevorm. Later is het door Da Vinci geschetste model getest, in 2000 en nog een keer in 2010, en het bleek goed te werken.

De Chinezen waren nog eerder

Toch is Da Vinci niet de oudste ontwerper van de parachute. Deze eer gaat naar de Chinezen. Volgens het geschiedenisboek Si Ji (Historische gegevens) van de beroemde Chinese historicus Si Ma Chian, geschreven rond 90 v. Chr., bestond er – het verhaal is vermoedelijk een legende – rond 2000 v. Chr. een zekere keizer Shun, die gebruikmaakte van een parachute en zo een val overleefde.

Al zou het vorige verhaal een legende zijn, dan nog waren de Chinezen de eerste uitvinders. Rond 200 v.Chr. waren er in China namelijk acrobaten, die in de keizerlijke paleizen als parachutisten van grote hoogten naar beneden sprongen om de keizer te vermaken. Dit gebeurde sowieso ook aan het begin van de veertiende eeuw in China.

De schets van Faust Vrančić (1616)

Een vroege schets van de parachute komt uit het boek Machinae Novae (Nieuwe machines), gepubliceerd in Venetië in 1616 door de Kroatische uitvinder Faust Vrančić (1551-1617). In dit boek, dat hij kon publiceren met financiële steun van de Franse koning Lodewijk XIII (1601-1643), stonden tekeningen van onder meer zonnewijzers, persen en een illustratie van een persoon die aan een parachute hing.

Vrančić testte zijn valscherm door van een toren af te springen, wat hij overleefde. Kort daarna, in 1617, stierf hij aan een ziekte.

De sprong van Lenormand (1783)

De Franse fysicus Louis-Sébastien Lenormand (1757-1837) wordt door veel onderzoekers onterecht beschouwd als de eerste echte parachutespringer. Dat waren, zoals net aangeduid, de Chinezen, terwijl ook de Kroaat Vrančić in 1616 al een sprong maakte en feitelijk de eerste onomstreden parachutespringer is van wie we de naam weten.

Op 26 december 1783 sprong Lenormand met een strak valscherm van het observatorium in Montpellier af, na eerst met twee paraplu’s geëxperimenteerd te hebben. Het ging allemaal goed: hij overleefde de sprong. De parachute die hij gemaakt had, had een doorsnede van vier meter en was voorzien van een houten frame. Zelf zat Lenormand in dit frame. De parachute die hij gebruikte had veel meer bedradingen dan de moderne valschermen: men nam het zekere voor het onzekere.

Een volgende stap in de ontwikkeling was het gevolg van verbeteringen door André Jacques Garnerin (1769-1823). Hij vond in 1797 de zijden parachute uit, zonder raamwerk. Garnerin maakte een opgevouwen constructie aan een ballon vast en knipte dan de kabel door, waarna hij met hangend aan een scherm in een mand naar beneden ging.

Testsprong met Da Vinci-parachute (2000)

Bijzonder was de sprong van de Engelse basejumper Adrian Nicholas (1962-2005) op 26 juni 2000. Bij het Kruger Nationaal Park in Zuid-Afrika sprong hij met een exact nagemaakt parachutemodel dat ruim 500 jaar ervoor ontworpen was door Leonardo da Vinci. De parachute woog in totaal negentig kilo. Nicholas sprong vanaf ruim 3 kilometer hoogte. Het laatste stuk van de sprong sneed Nicholas zich echter – voor de zekerheid, omdat hij dacht dat Da Vinci’s parachute niet bestuurbaar zou zijn – los en zette met een eigen valscherm de landing in.

De afdaling verliep overigens erg traag: over een afstand van 2 kilometer deed hij vijf minuten. Nicholas had in elk geval aangetoond dat Da Vinci’s parachute werkte.

Na een verkeerd verlopen sprong op het eiland Texel, op 17 september 2005, stierf Nicholas aan zijn verwondingen.

Felix Baumgartner (2012)

Een van de meest bijzondere parachutesprongen aller tijden vond plaats op 14 oktober 2012. Toen sprong de Oostenrijkse basejumper Felix Baumgartner vanaf 39.045 meter (destijds een wereldrecord) uit een luchtballon, uiteraard met een valscherm op zijn rug.

Hij vestigde een record voor de hoogste bemande luchtballonvlucht (met 39.990 meter), maar ook voor de snelste vrije val: Baumgartner vloog door het universum met een snelheid van maar liefst 1342 kilometer per uur. Als eerste mens op aarde doorbrak hij daarbij de geluidsbarrière zonder een raket of vliegtuigomhulsel om zich heen, dus: gewoon als mens.

Bronnen ▼