Het Indonesische woord pemoeda betekent letterlijk ‘jongeren’ of ‘jeugd’. In de periode na de Tweede Wereldoorlog werd het woord vooral gebruikt als aanduiding voor nationalistische jongeren op Java die streden voor de onafhankelijkheid van Indonesië: pemoeda’s. Deze periode staat bekend als de Bersiap.
Vanaf eind jaren twintig bevond zich in Bandoeng, de hoofdstad van de provincie West-Java, Pemoeda Indonesia, een nationalistische jeugdorganisatie. In de periode hierna ontstonden steeds meer van dergelijke clubs. Tijdens de Tweede Wereldoorlog werd het opkomende nationalisme door de Japanse bezetting van Nederland-Indië verder aangewakkerd. Na de Japanse capitulatie waren de nationalisten niet van plan zich weer onder Nederlands bestuur te laten stellen. De Britse bevrijders van Nederlands-Indië hadden slechts een relatief klein deel van Java en de andere eilanden onder controle. De pemoeda’s, die inmiddels steeds radicaler werden en de onmiddellijke onafhankelijkheid eisten, maakten gebruik van het machtsvacuüm en besloten alle westerse elementen gewapend te gaan bestrijden.
Tijdens de Bersiap waren deze pemoeda’s zeer berucht. De jonge nationalisten richtten met kapmessen en zelfgemaakte speren bloedbaden aan onder de zojuist bevrijde Hollanders en Indische Nederlanders. De schattingen van het aantal slachtoffers lopen tot de 20.000.
Ook interessant: Begin van de Indonesische Onafhankelijkheidsoorlog (1945-’47)
Overzicht van boeken over de geschiedenis van Nederlands-Indië
