Poepchinees – Herkomst van een bijzonder scheldwoord

De term poepchinees valt soms als scheldwoord. Waar komt deze bijzonder denigrerende term vandaan en wat wordt er precies mee bedoeld?

Immigratie van Chinezen naar Nederland

Na de Tweede Wereldoorlog kwamen er veel gastarbeiders naar Nederland, onder wie ook duizenden Chinezen. De eerste groepen kwamen eind negentiende en begin twintigste eeuw om in de havens te gaan werken. Rond 1910 waren er enkele duizenden Chinezen in ons land. Tijdens de economische crisis van de jaren 1930 vertrokken velen van hen weer naar China. De Chinezen die wel bleven, hielden zich vooral bezig met de verkoop van pindakoekjes. Toen Nederlands-Indië in 1949 onafhankelijk werd, kwamen er opnieuw veel Chinezen die in de voormalige Nederlandse kolonie woonden naar Nederland. Verder was er midden jaren 1970 een piek van Chinese immigratie. Dit kwam door gezinshereniging, maar ook doordat Vietnam communistisch werd en Suriname in 1975 onafhankelijk werd: Chinezen uit die landen kwamen in Nederland terecht. Vanaf de jaren 1950 kwamen er Chinese restaurants in Nederland en gingen steeds meer Nederlanders wel eens uit eten bij ‘de Chinees’.

‘Inda, pinda, poepchinees’

Toen in het interbellum, zeker gedurende de crisis van de jaren 1930, de Chinezen in de grotere steden pindakoekjes, andere pindalekkernijen en waterdrankjes op straat gingen verkopen, ontstond de uitdrukking ‘een rare waterchinees’. Verder bedacht met een rijmpje op de pindaverkopende Chinezen: ‘inda, pinda, poepchinees’. Poepchinees en pinda werden vooral genoemd vanwege de bruinige huidskleur van de Chinezen.

De rare poepchinees als typetje in Hadimassa

Ton van Duinhoven, Kees van Kooten en Wim de Bie en andere acteurs namen in de periode 1967-1972 in sketches in het tv-programma Hadimassa regelmatig Chinezen op de korrel. Vooral het feit dat Chinezen uit een land kwamen dat het communisme had omarmd, onder aanvoering van Mao Zedong, werd in de sketches aangehaald: de Chinezen droegen in de sketches vaak uniformen en petjes met de beruchte rode ster erop.

In een van de sketches speelde Ton van Duinhoven het typetje ‘rare poepchinees’. Dit deed hij op de televisie onder meer in januari 1975. Het zou best kunnen dat dit typetje het scheldwoord poepchinees wat ‘populairder’ maakte in Nederland. Uit een krantenartikel van het Nieuwsblad van het Noorden uit december 1975 blijkt dat in die tijd 30 procent van de adoptiekinderen wel eens scheldwoorden naar zijn of haar hoofd geslingerd kreeg. Met name populair waren ‘Bruintje Beer’, ‘poepchinees’ en ‘koffieboon’.

Geen relatie met oosterse poeppraktijken

De term poepchinees heeft dus niet te maken met de toiletgewoonten waar Aziaten wel om bekend staan. Chinezen en andere Aziaten zijn soms namelijk gewend om gehurkt op de randen van de wc-bril, van een afstandje naar beneden te poepen. In Giethoorn en andere toeristische plekken in ons land, zoals Volendam, levert dit soms viezigheid op: de wc-bril breekt regelmatig af en het toilet wordt dan een smeerbende. Toch komt de term poepchinees niet hiervandaan, want het scheldwoord is – zoals we al zagen – ouder.

Boek: China en Europa. Waar twee culturen elkaar raken

Bronnen ▼