Pyramide van Austerlitz – Monument uit de Franse Tijd

Wie aan piramides denkt, denkt aan Egypte. Dichterbij huis is echter ook een piramide te vinden: de Pyramide van Austerlitz. In 1804 bouwden soldaten van Napoleon deze 33 meter hoge piramide op een van de hoogste punten van de Utrechtse Heuvelrug, vlakbij het plaatsje Austerlitz. Sinds 1970 is het historische bouwwerk een Rijksmonument.

De Franse generaal Auguste de Marmont werd begin negentiende eeuw door Napoleon naar het veroverde Nederland gestuurd om een leger te vormen dat in staat zou zijn het gebied te verdedigen tegen een eventuele Engelse inval. De generaal vormde uiteindelijk een leger van zo’n 18.000 man. Om zijn manschappen wat extra bezigheid te geven, besloot hij in 1804 om hen op een van de hoogste punten van de Utrechtse Heuvelrug een piramide te laten bouwen. De generaal had hier eerder een groot legerkampement opgericht, Camp d’Utrecht, en zijn soldaten waren op dat moment vrijwel klaar met hun reguliere militaire training. De generaal meende dat het bouwen van een piramide van zand een nuttige en goede nieuwe bezigheid voor zijn mannen was, ook om verveling tegen te gaan.

De piramide werd een eerbetoon aan Napoleon Bonaparte en moest daarnaast een blijvende herinnering worden aan de Fransen aanwezigheid in Nederland. Bij de bouw werden de Egyptische piramiden van Gizeh als inspiratiebron genomen. Deze piramides had de generaal met eigen ogen gezien tijdens de Egyptische veldtocht van Napoleon.

De bouw duurde in totaal zevenentwintig dagen en bij voltooiing was het bouwwerk 36 hoog, inclusief een dertien meter hoge houten obelisk. Aanvankelijk was De Marmont nog van plan om de plaggen te laten vervangen door trappen van baksteen en bovenop moest de obelisk daarna vervangen worden door een groot beeld van Napoleon, maar zover kwam het nooit.

Naamsverandering

Aanvankelijk werd de piramide door omwonenden Marmontberg genoemd. De nieuwe koning van Nederland, Lodewijk Napoleon, doopte de piramide in 1806 echter om tot Pyramide van Austerlitz, een verwijzing naar een grote veldslag waarin Napoleon de Russen en Oostenrijkers een belangrijke nederlaag toebracht, de zogeheten Driekeizerslag. Deze naamsverandering was overigens zeer tegen de zin van Auguste de Marmont die het kennelijk wel leuk vond dat het bouwwerk zijn naam droeg. In 1894 werd de houten obelisk op de piramide vervangen door een obelisk van steen.

Restauratie

De piramide heeft een omtrek van 40 bij 40 meter en is met 33 meter tegenwoordig iets minder hoog dan bij de voltooiing in 1804. Het monument vormt een blijvende herinnering aan de Franse overheersing van Nederland aan het begin van de negentiende eeuw. In de loop der jaren raakte de piramide wel in verval. Vanaf 2001 werd de Pyramide van Austerlitz daarom gerestaureerd. Dit bleek nog vrij complex. Door een droge zomer zakten de verschillende treden van het monument al snel weer in en een jaar later ontstonden er door hevige regenval nog meer verzakkingen. In 2007 werd het historische bouwwerk daarom opnieuw onder handen genomen om een jaar later weer heropend te worden. Sinds die tijd kan het monument weer beklommen worden. De piramide heeft in totaal 81 treden.

Op loopafstand zijn een speeltuin en een restaurant te vinden.

Leeuw van Waterloo

De Nederlandse koning Willem I liet overigens ook ooit een soort piramide bouwen. Dit in 1815, kort na de Slag bij Waterloo. Bovenop deze piramide, op de plek van het slagveld waar Napoleon definitief werd verslagen, is prominent een beeld te vinden, bijgenaamd de Leeuw van Waterloo.