Richard Leeuwenhart (1157-1199) – Engelse koning

Richard I Leeuwenhart, Engelse koning uit het Huis Plantagenet. Regeerde van 1189 tot 1199.

Richard I Leeuwenhart werd op 8 september 1157 geboren in Oxfordshire. Dit als tweede zoon van koning Hendrik II van Engeland en Eleonora van Aquitanië. Hendrik II gaf zijn zoons verschillende belangrijke posten in Frankrijk. Richard werd in 1172 hertog van Aquitanië, een regio in het zuidwesten van Frankrijk die aan het Engelse koninkrijk was toegevoegd nadat Hendrik II met Eleonora van Aquitanië was getrouwd.

Richard Leeuwenhart kwam enkele keren samen met zijn broers in opstand tegen zijn vader. Daarnaast bestreed hij ook zijn oudere broer, de troonopvolger Hendrik II van Maine. Richard werd hierbij gesteund door zijn moeder. Nadat zijn broer in 1183 overleed aan dysenterie richtte Richard, de nieuwe troonopvolger, zijn pijlen weer op zijn vader.

Het huwelijk tussen koning Hendrik II en Eleonora van Aquitanië stelde in deze periode niet veel meer voor. Eleonora verbleef doorgaans in Frankrijk en steunde haar zoons Richard Leeuwenhart en Jan zonder Land in hun strijd tegen de koning. Hendrik II liet zijn tien jaar oudere echtgenote na de opstand van 1173 opsluiten. Ze bleef gevangen tot 1189, het jaar dat Hendrik II overleed. Richard I werd datzelfde jaar (3 september 1189) tot koning van Engeland gekroond.

Derde Kruistocht

Richard I was in zijn strijd tegen zijn vader gesteund door Filips II August, de latere Franse koning Filips II. Toen Filips in 1180 tot koning was gekroond, kwamen de twee met elkaar in conflict. Kort hierna werd echter in het kader van de op handen zijnde Derde Kruistocht (1189-1192) een vriendschapsverdrag gesloten. Richard nam zelf deel aan de kruistocht. Samen met keizer Frederik I Barbarossa en Filips II August gaf hij leiding aan de door paus Clemens III afgekondigde kruistocht. Hoewel de kruisvaarders er niet in slaagden de moslims in Jeruzalem te verslaan, boekte Richard wel enkele overwinningen op sultan Saladin. Verder sloot hij onder meer een verdrag waardoor christelijke pelgrims voortaan vrij Jeruzalem konden binnenkomen.

Richard veroverde Cyprus in 1191 en trouwde daar met Berengaria van Navarra. Dit huwelijk bleef kinderloos. Toen Richard na de Derde Kruistocht gevangen werd genomen door Leopold VI van Oostenrijk vertrok zijn echtgenote naar Rome waar ze te gast was bij de paus. Berengaria van Navarra werd door te trouwen met Richard Leeuwenhart koningin van Engeland maar zette zelf nooit een stap in dat land.

Tijdens Richard’s afwezigheid spande Filips II samen met de latere Engelse koning Jan zonder Land. Hoewel Richard het hem verboden had ging Jan zonder Land naar Engeland in een poging daar de macht te grijpen.

Keizer Hendrik IV eiste dat Richard vrijgelaten werd. In 1194 kwam hij inderdaad op vrije voeten, maar pas nadat hij de keizer als leenheer had erkend en een grote som losgeld had betaald.

Jan zonder Land

Bij terugkomst in Engeland wist Richard zijn broer Jan zonder Land te onderwerpen. Tot 1198 voerde hij vervolgens oorlog tegen het Frankrijk van zijn voormalige bondgenoot Filips II die probeerde enkele gebieden op het vasteland in te nemen. Tijdens het beleg van het kasteel Châlus in Limousin werd Richard in zijn schouder dodelijk getroffen door een pijl. Richard Leeuwenhart overleed op 6 april 1199 en werd opgevolgd door zijn boer Jan zonder Land. Richard’s hersenen werden begraven in de Abdij van Charroux in Poitou, zijn hart in de kathedraal van Rouen en de rest van zijn lichaam werd bijgezet in de Abdij van Fontevraud in Anjou.

Hoewel Richard Leeuwenhart koning van Engeland was, sprak hij maar matig Engels. Zijn moedertaal was Frans en hij verbleef veel langer in Frankrijk dan in Engeland. Tijdens zijn hele regeerperiode verbleef hij maar een halfjaar in Engeland.