Het Rijksmuseum van Oudheden in Leiden heeft recent een reliëf verworven waarop een felle strijd tussen een amazone op een steigerend paard en een krijger te voet is afgebeeld. De voorstelling staat op een marmeren reliëf uit de Romeinse keizertijd (170-180 na Chr.).
Het gaat om een scène uit de ‘amazonomachie’, de mythische oorlog tussen de ‘beschaafde’ Grieken en de ‘barbaarse’ amazonen, een strijdlustig volk van vrouwelijke ruiters. Het stuk werd in de negentiende eeuw in zee gevonden bij Piraeus, de haven van Athene.
Volgens de mythe stamden de amazonen af van de oorlogsgod Ares en waren ze verzot op geweld. De vrouwen stonden bekend als dappere maar wrede krijgers. Ze leefden in een afgezonderde gemeenschap zonder mannen. Die levenswijze stond haaks op de ‘beschaafde’ wereld van de oude Grieken, waar mannen de dienst uitmaakten. De spanningen tussen Grieken en amazonen liepen uit op een conflict toen de Griekse held Heracles de kostbare gordel stal van Hippolyta, de koningin van de amazonen. De Atheense prins Theseus die deel uitmaakte van deze expeditie werd verliefd op Hippolyta’s zuster Antiope. Hij ontvoerde haar naar Athene, met een felle oorlog tussen Atheners en amazonen als gevolg.
De ‘amazonomachie’ was een geliefd thema in de kunst van zowel de Grieken als de Romeinen, en stond symbool voor de strijd tussen de beschaafde samenleving en barbaars geweld. Waarschijnlijk heeft het aangekochte reliëfstuk, dat een afmeting heeft van 86 x 87 x 16 centimeter, ooit deel uitgemaakt van een grote sarcofaag. Het stuk is in klassiek-Griekse stijl gebeeldhouwd en herinnert volgens het Leidse museum aan de reliëfs van het Parthenon.
Herkomst
De eerst bekende eigenaar van het reliëf is Augusto Jandolo (1873-1952), een verzamelaar, dichter en filmregisseur uit Rome. Hij verkocht het stuk in 1936 aan de Hongaarse kunsthandelaar Joseph Brummer (1883-1947), die een beroemde galerie in New York had. In 1938 en 1972 volgden verdere verkopen, waarna het reliëf dit voorjaar werd aangeboden op de kunstbeurs TEFAF en door het RMO werd aangekocht voor een bedrag van 260.000 euro.
Handig: Griekse mythologie – Griekse goden, godinnen & mythen
