Vol optimisme en schilderdrift vestigde Vincent van Gogh zich in februari 1888 in Arles. Daar, in Zuid-Frankrijk, zou hij in de komende vijftien maanden ongeveer 188 schilderijen en tal van tekeningen maken. Bij zijn merkwaardigste doeken zijn twee… ‘studies’ van Sterrennachten. Kunstwerken die andere kunstenaars en zelfs nu nog wetenschappers beroeren.
Sterrenhemels betoverden Vincent Van Gogh (1853-1890). Aan zijn familie schreef hij dat hij de nacht rijkelijker gekleurd dan de dag aanvoelde. Hij geloofde dat de zielen van de overledenen door de hemelen dwaalden.
In Arles waar hij zich aanvankelijk goed voelde, schilderde hij in september 1888 een eerste Sterrennacht. Langs de oevers van de Rhône maakt een verliefd koppeltje een ‘romantische’ avondwandeling.
Een jaar later produceerde hij een tweede Sterrennacht: woeliger, onrustiger, onheilspelbaar. Dat doek schilderde hij uit zijn geheugen want hij was opgenomen in het ziekenhuis in Saint-Rémy-de-Provence. Nachtelijke tochtjes waren uitgesloten. Het asiel van Saint-Paul-de-Mausole, nog te bezoeken, was een psychiatrische instelling. Bij dag schilderde Vincent daar vanuit de studio een fictief dorp met een reuzecipres en olijfbomen onder een afnemende maan. De lucht kolkt.
Kolmogorov
Het lijkt een overdreven woelige atmosfeer die geïnterpreteerd werd als een vertolking van zijn overkokende/overspannen geestestoestand. Maar wetenschappers die het schilderij onder de loep namen, kwamen tot de vaststelling dat Vincent Van Gogh bijzonder accuraat de dynamiek van de hemel wist te vatten. De onderzoekers kwamen tot de bevinding dat Van Goghs borstelstrepen heel goed de turbulentietheorie van Kolmogorov weergeven. Onderzoeker Yongxiang Huang, die al eerder over Van Goghs Sterrenhemel publiceerde, was verbluft dat Van Gogh de natuurwet over turbulenties zo goed capteerde. Vincents observatievermogen maar ook de nieuwe kleuren in verftubes die toen beschikbaar werden, liggen aan de basis van een werk dat honderddertig jaar later nog altijd aantrekkelijk en mysterieus blijft.
Don McLean
Niet enkel wetenschappers proberen Vincent Van Goghs denken en handelen te verklaren. Ook de Amerikaanse singer-songwriter Don McLean (1945) was getroffen door de kleuren en de kracht van Vincent. Hij had een boek van broer Theo gelezen, tal van schilderijen gezien en bedacht dat hij over de kunstenaar wou schrijven en de essentie van zijn menszijn wou vatten.
Ik wou zeggen dat Vincent niet gek was. Hij was ziek.
Zelf worstelend met een zieltogende relatie, krabbelde McLean zijn liedje, officieel getiteld als ‘Vincent’, rond 1972 eerst op een papieren zak. Het werd een succesnummer en raakte meer bekend als ‘Starry, starry Night’:
Vincent IS zijn kunst. Zijn leven gaat om gevoel, emoties, pijn. Pijn is een belangrijk onderdeel van kunst. […]. In zekere zin zijn wij, artiesten, missionarissen die de wereld rondtrekken met onze muziek en onze ideeën. Kunstenaars voelen de missie om de wereld een beetje te veranderen.
