Overzicht van artikelen over de geschiedenis van Friesland, van Gysbert Japicx tot Kneppelfreed en van Elfstedentocht tot Grutte Pier.
Ook handig: Overzicht van boeken over de geschiedenis van Friesland
Eén van de beroemdste activiteiten uit Friesland, het fierljeppen, is al eeuwen oud. In de Middeleeuwen was een polsstok niet alleen een middel om over een sloot te springen, maar ook een wapen. In het depot van het Fries Museum zijn onlangs fysieke resten gevonden van deze polsstoksperen.
De Friese adel van de late middeleeuwen opereerde in een niet-feodaal gebied dat lange tijd geen landsheer kende. Hadden de leden, hoofdelingen genaamd, zich uit de boerenstand omhooggewerkt of vormden ze vanouds een gesloten stand? En hoe zat het met hun vermogen?
In dit lijstje zetten we de mooiste geografische namen die in Nederland voorkomen op een rijtje.
Na de dood van haar man werd ze de eerste vrouw die in de Republiek optrad als regentes van Friesland, Groningen en Drenthe.
Op 17 december 1952 vond in de gemeenten Bolsward en Delft een proefreferendum plaats over de wenselijkheid van een Europese Grondwet. Een overweldigende meerderheid zou vóór stemmen.
Aanleiding voor de bouw was een bijzondere samenstand van vier planeten en de maan, die in het voorjaar van 1774 plaatsvond.
In de twaalfde en dertiende eeuw verrezen in het rijke Friese Noorden (Friesland en de Groningse Ommelanden) in korte tijd talloze stenen kerkjes. Ze vormen tegenwoordig een monumentale romanogotische erfenis uit de Middeleeuwen en staan er nog steeds patent bij.
De termen markestelsel en markerecht zijn afkomstig uit de Nederlandse geschiedenis van de Middeleeuwen. Wat was het markestelsel precies? En waar en wanneer heeft dit stelsel in Nederland bestaan?
Van het voormalige klooster Klaarkamp (Claercamp) bij het Friese dorp Rinsumageest is boven de grond nauwelijks nog wat te zien. Vanwege de historische waarde wordt de locatie vandaag echter officieel aangewezen als archeologisch rijksmonument. De oudste schriftelijke vermeldingen van het klooster dateren uit de tweede helft van de twaalfde eeuw.
In de collectie van het Georgisch Nationaal Museum is een schilderij van de Friese schilder Petrus Schotanus ontdekt. Eerder werd het schilderij Gezicht op een stad als ‘anoniem’ omschreven, maar door onderzoek bij het RKD – Nederlands Instituut voor Kunstgeschiedenis kon het worden toegeschreven aan Schotanus. Het gaat om een zeventiende-eeuws landschap met een aantal kerken en andere gebouwen.
Op de bekende vlag van Friesland zijn rode hartjes te zien. In werkelijk gaat het hier echter om pompeblêdden, een Fries woord voor plompe- of waterleliebladeren.
Het Fries Film Archief heeft onbekende kleurenbeelden gevonden van een voetbalwedstrijd tussen Heerenveen en HFC Haarlem uit 1948. Bijzonder is dat op de beelden ook de legendarische Friese voetballer Abe Lenstra (1920-1985) te zien is.
Het is niet ongebruikelijk dat detectorzoekers in de Friese bodem artefacten uit de vroege middeleeuwen vinden, maar dit exemplaar is volgens het Friese museum uniek. Uit onderzoek is gebleken dat het zou gaan om een Domburgfibula.
Het schrijfplankje van Tolsum behoort tot de Romeinse topstukken uit de collectie van het Fries Museum in Leeuwarden. Het plankje werd in 1914 gevonden tijdens de opgraving van de terp Groot Tolsum en bevat een Latijnse tekst. Lang dacht men dat de tekst draaide om de verkoop van een koe. Later bleek op het plankje een geldlening ten behoeve van
De Friese predikant en politicus Ferdinand Domela Nieuwenhuis, alias ‘Us Ferlosser’ (‘Onze Verlosser’), is de geschiedenisboeken ingegaan als de belangrijkste Nederlandse pionier van het socialisme en anarchisme.
Tijdens de verbouwing van het voormalige stadhuis van Bolsward is in één van de balken van de zolder boven de raadzaal een tekst gevonden die stadstimmerman Abraham Jacobs daarin in 1614 kerfde.
De Groninger Ziekte van 1826 is – samen met cholera en de Spaanse Griep – een van de ergste epidemieën die het noorden van Nederland ooit getroffen heeft. Met name de stad en provincie kregen veel te verduren.
Het Fries Film Archief heeft nieuwe filmbeelden gevonden van de Elfstedentocht van 1954. Het gaat om een kleurenfilmpje gemaakt door Sjoerd Steensma uit Bolsward.
Het Kollumer Oproer vond plaats op 3 en 4 februari 1797 in de Friese gemeente Kollumerland. Het betrof een opstand tegen het patriottische bestuur van Nederland in de Bataafs-Franse Tijd.
In december 1944 vond in Leeuwarden een spectaculaire gevangenisontsnapping plaats. Tijdens een goed voorbereide operatie van het verzet werden 51 personen uit de zwaarbewaakte gevangenis 'De Blokhuispoort' in Leeuwarden bevrijd. Bij de hele operatie werd geen enkel schot gelost.
In de middeleeuwen maakten ook de Groninger Ommelanden deel uit van het Friese rechtsgebied, dat zich uitstrekte van het Vlie (nu het IJsselmeer) tot aan de Wezer in Duitsland. Vanaf de 12e eeuw is het recht daarvan op schrift gesteld.
