In de twaalfde en dertiende eeuw verrezen in het rijke Friese Noorden (Friesland en de Groningse Ommelanden) in korte tijd talloze stenen kerkjes. Ze vormen tegenwoordig een monumentale romanogotische erfenis uit de Middeleeuwen en staan er nog steeds patent bij.
De termen markestelsel en markerecht zijn afkomstig uit de Nederlandse geschiedenis van de Middeleeuwen. Wat was het markestelsel precies? En waar en wanneer heeft dit stelsel in Nederland bestaan?
Van het voormalige klooster Klaarkamp (Claercamp) bij het Friese dorp Rinsumageest is boven de grond nauwelijks nog wat te zien. Vanwege de historische waarde wordt de locatie vandaag echter officieel aangewezen als archeologisch rijksmonument. De oudste schriftelijke vermeldingen van het klooster dateren uit de tweede helft van de twaalfde eeuw.
In de collectie van het Georgisch Nationaal Museum is een schilderij van de Friese schilder Petrus Schotanus ontdekt. Eerder werd het schilderij Gezicht op een stad als ‘anoniem’ omschreven, maar door onderzoek bij het RKD – Nederlands Instituut voor Kunstgeschiedenis kon het worden toegeschreven aan Schotanus. Het gaat om een zeventiende-eeuws landschap met een aantal kerken en andere gebouwen.
Op de bekende vlag van Friesland zijn rode hartjes te zien. In werkelijk gaat het hier echter om pompeblêdden, een Fries woord voor plompe- of waterleliebladeren.
Het Fries Film Archief heeft onbekende kleurenbeelden gevonden van een voetbalwedstrijd tussen Heerenveen en HFC Haarlem uit 1948. Bijzonder is dat op de beelden ook de legendarische Friese voetballer Abe Lenstra (1920-1985) te zien is.
Het is niet ongebruikelijk dat detectorzoekers in de Friese bodem artefacten uit de vroege middeleeuwen vinden, maar dit exemplaar is volgens het Friese museum uniek. Uit onderzoek is gebleken dat het zou gaan om een Domburgfibula.
Het schrijfplankje van Tolsum behoort tot de Romeinse topstukken uit de collectie van het Fries Museum in Leeuwarden. Het plankje werd in 1914 gevonden tijdens de opgraving van de terp Groot Tolsum en bevat een Latijnse tekst. Lang dacht men dat de tekst draaide om de verkoop van een koe. Later bleek op het plankje een geldlening ten behoeve van
De Friese predikant en politicus Ferdinand Domela Nieuwenhuis, alias ‘Us Ferlosser’ (‘Onze Verlosser’), is de geschiedenisboeken ingegaan als de belangrijkste Nederlandse pionier van het socialisme en anarchisme.
De Groninger Ziekte van 1826 is – samen met cholera en de Spaanse Griep – een van de ergste epidemieën die het noorden van Nederland ooit getroffen heeft. Met name de stad en provincie kregen veel te verduren.