Thersites – De lelijkste van alle Grieken

De Griekse soldaat Thersites wordt in de Ilias door Homerus omschreven als een lelijke, gehandicapte man die zich de woede van Odysseus en Achilles op de hals haalt door kritiek te leveren op Agamemnon, de koning van Mycene.

Thersites neemt als gewone soldaat deel aan de Trojaanse oorlog. Volgens Homerus was hij uitermate lelijk. Door de omschrijving van het soldaat kunnen we concluderen dat hij flink gehandicapt moet zijn geweest. Dat was echter niet het enige ‘mankement’ van de onruststoker. Tot ongenoegen van veel andere Grieken was Thersites ook nog eens praatziek… Homerus:

Hij zei alles waarmee hij dacht Argeiërs (Achaeërs) te doen lachen. Nooit kwam er een afzichtelijker kerel naar Troje: kromme benen, manke voet en bochels op de schouders die zich kromden over zijn borst, een punthoofd met daarop wat plukjes haar. Veruit het meest gehaat was hij bij Odysseus en bij Achilles. Ilias, Tweede zang, 216-223 (Vert. Patrick Lateur)

Vervolgens is te lezen hoe de humeurige Thersites koning Agamemnon, de legeraanvoerder van de Grieken, beschimpt en uitmaakt voor een schandelijke lafaard. De legers zijn net aangekomen bij Troje en Thersites vindt het maar niets dat zoveel Grieken voor het karretje van de legeraanvoerder worden gespannen. Hij roept zijn toehoorders vervolgens op de koning in zijn sop gaat te laten koken en huiswaarts te keren.

Achilles en Odysseus ergeren zich rot aan de kwaadsprekerij. Laatstgenoemde besluit Thersites vervolgens hardhandig de mond te snoeren. Hij slaat de praatzieke Griek met zijn scepter boos op de rug. Kermend krimpt Thersites vervolgens ineen, terwijl er bloed uit een striem op zijn rug sijpelt. Odysseus drukt het slachtoffer van zijn woede vervolgens op het hart verder te zwijgen, anders zal hij ervan lusten…

…als ik jou nog eenmaal zo krankzinnig vind als nu, mag dan het hoofd van Odysseus niet langer meer op zijn schouders staan, mag ik niet meer de vader heten van Telemachos, als ik je dan niet vastpak, jou de kleren ruk van het lijf, je mantel en je chiton, en alles wat je schaamdelen bedekt, je uit onze vergadering verjaag met smadelijke slagen afgeranseld en onder tranen naar de snelle schepen.

Homerus besluit dit hoofdstuk van de Ilias met de opmerking dat Odysseus veel goeds deed voor de Grieken, maar dat dit eigenlijk zijn allerbeste daad was: hij snoerde een lasteraar de mond.

Baviaan

Thersites wordt in de Ilias verder niet genoemd. Volgens een later verhaal werd hij gedood door de held Achilles. Dit nadat de onruststoker hem belachelijk had gemaakt toen hij rouwde om de dood van Amazonekoningin Penthesilea. Achilles (die de koningin overigens zelf net had verslagen) haalde hierna zo hard uit met zijn vuist, dat Thersites ter plekke stierf.

De filosoof Plato voert Thersites als baviaan op in Het verhaal van Er, het laatste hoofdstuk van zijn beroemde werk Politeia (Staat).

Bronnen ▼