De Tsjechische ex-president en schrijver Vaclav Havel is zondag na een lang ziekbed op 75-jarige leeftijd overleden. Hij zou in zijn slaap zijn overleden in zijn huis in Hradecek.
Vaclav Havel werd in 1936 geboren in Praag en kreeg het zwaar toen de communisten aan de macht kwamen. Doordat hij afkomstig is uit een vooraanstaande familie had hij het bijvoorbeeld moeilijk om zich ingeschreven te krijgen voor een goede opleiding. Nadat hij zijn dienstplicht had vervuld ging Havel werken voor verschillende theaters, onder meer als toneelschrijver. In 1963 werd er in het theater voor het eerst een stuk van zijn hand opgevoerd: Het Tuinfeest (Zahradnà slavnost). Een toneelstuk vol satire op de bureaucratie.
Havel kreeg het moeilijk doordat de communistische overheid veel van zijn nogal vrije en maatschappijkrritische publicaties niet erg blij is. Toen de Praagse Lente in 1968 tot een eind kwam kreeg hij dan ook een publicatieverbod opgelegd. Wat de communisten betreft was Havel te liberaal. In het westen werden de toneelstukken van Vaclav Havel steeds vaker opgevoerd en Havel werd daar steeds bekender als dissident.
Terwijl Havel in eigen land zijn stukken niet meer mag opvoeren en publiceren, onderscheidt Oostenrijk hem in 1969 met de staatsprijs voor Europese Literatuur.
Charta 77
In 1977 was Havel één van de oprichters van de mensenrechtenorganisatie Charta 77. In deze organisatie verenigen verschillende schrijvers, dichters, muzikanten en toneelschrijvers in Tsjecho-Slowakije zich. Dit nadat de communistische overheid de underground-band Plastic People of the Universe een speelverbod heeft opgelegd. De leden van de Charta77 vinden dit niet kunnen, onder meer omdat de toenmalige president van Tsjecho-Slowakije, Gustáv Husák, de Helsinki-akkoorden had ondertekend waarin ook bepalingen waren opgenomen over de bescherming van mensenrechten.
Havel werd de eerste woordvoerder van de mensenrechtenorganisatie. In 1979 werd hij vanwege zijn politieke activiteiten gevangen gezet. Vier jaar later (1983) werd hij, na grote internationale druk op de overheid van Tsjecho-Slowakije, vrijgelaten.
In 1986 ontvangt Vaclav Havel de Erasmusprijs, een prijs die jaarlijks wordt toegekend aan een persoon of instelling die een voor Europa buitengewoon belangrijke bijdrage heeft geleverd op cultureel, sociaal of sociaal-wetenschappelijk terrein. Aanvankelijk wilde men de prijs uitreiken aan Charta 77, maar de Nederlandse minister van Buitenlandse Zaken verzette zich daar tegen. Na overleg met premier Ruud Lubbers werd besloten de prijs uit te reiken aan een persoon die de waarden en ideeën van Charta 77 symboliseerde.
Havel werd in 1989 de leider van het Burgerforum, een politieke beweging die als doel had het communistisch bewind vreedzaam omver te werpen. Op 29 december 1989 werd Vaclav Havel door het parlement gekozen als president van Tsjecho-Slowakije.
Na een verkiezingsoverwinning van Slowaakse nationalisten in 1992 trad Havel af. Tegen de zin van Havel splitste Tsjecho-Slowakije zich hierna in twee afzonderlijke staten: Tsjechië en Slowakije.
Februari 1993 werd Havel voor een periode van vijf jaar gekozen als president van Tsjechië. Aan het eind van die termijn (1998) werd hij herkozen. Een derde periode was in 2003 grondwettelijk niet mogelijk waardoor er voor Havel een eind kwam aan zijn leven als president.
De laatste jaren van zijn leven hield Havel zich onder meer bezig met schrijven. Ook had hij plannen voor een film over het Verdrag van München van 1938. De afgelopen vijftien jaar kampte Havel met grote gezondheidsproblemen.
