Keramiekmuseum Princessehof heeft een zeer zeldzame kinrande doos uit China in bezit gekregen. Het historische porseleinen object dateert uit de zestiende eeuw. Het gaat om een zogeheten stapeldoos die vermoedelijk als luxe-item is gebruikt tijdens Japanse theeceremonies.
Wereldwijd zijn slechts drie van dergelijke stukken bekend. De andere twee exemplaren bevinden zich in privƩcollecties in Japan en Braziliƫ. Het door het Leeuwardense museum aangekochte stuk is gedecoreerd met overglazuur ijzerrood en bladgoud. Het is het enige stuk dat onderdeel uitmaakt van een openbare collectie en dus voor het publiek is te zien.
Populair in het Ottomaanse rijk
Kinrande porselein werd in China gemaakt tijdens de Jiajing (1521ā1567) en Wanli (1572ā1620) periodes, zowel voor de lokale als de exportmarkt. De voornaamste afzetmarkten waren Japan en het Midden-Oosten, in het bijzonder het Ottomaanse rijk.
Via de Ottomanen zijn verschillende stukken in Europa beland, dit gebeurde voornamelijk als gift aan heersers zoals de Medici. De Portugezen en Spanjaarden namen met hun handelsschepen ook kinrande porselein mee naar Europa, al was dit aantal in vergelijking met het meer bekende blauwwit porselein zeer gering. Vandaar dat kinrande voorwerpen vandaag de dag erg zeldzaam zijn.
Theeceremonie
Het woord kinrande heeft zijn oorsprong in de Japanse taal en betekent ‘goudbrokaat-stijl’, dit vanwege de overeenkomst met goudbrokaat dat in die periode in de mode was. Deze term voor keramiek wordt in Japan voor het eerst genoemd in historische bronnen tijdens de zeventiende eeuw in relatie tot de theeceremonie. De driedelige doos is zeer waarschijnlijk speciaal voor de theeceremonie gemaakt.
In Japan werden dit soort dozen om eten in te bewaren jubako (éē®±) genoemd en doorgaans gemaakt van lak. De theeceremonie kende verschillende uitvoeringen, van ingetogen met het gebruik van simpele, rustieke objecten tot uitbundige ceremonies met luxe-objecten.
Daarnaast was het vanaf de vijftiende eeuw in de mode om Chinese voorwerpen te gebruiken, dit stond bekend als karamono suki (smaak voor Chinese goederen). Kinrande porselein was hier zeer geschikt voor.
Decoratie met bladgoud
Het vervaardigen van kinrande porselein was kostbaar en arbeidsintensief. Het porselein werd voorzien van emailkleuren en moest daarom meerdere keren de oven in. Daarna werd een decoratie met bladgoud aangebracht en gepolijst. Deze gouddecoratie is zeer gevoelig voor slijtage en ontbreekt daarom tegenwoordig op veel kinrande voorwerpen.
De aanwinst van het Princessehof is op deze zelfde wijze gedecoreerd. Op dit stuk is de gouden decoratie nog wel bewaard gebleven. Op alle vier de zijdes en het deksel zijn diverse decoraties aangebracht met scĆØnes van mensen in een landschap, omgeven door geometrische patronen en prunusbloemen. Een bijzonder detail zijn enkele spatten groen email. Op de onderzijde bevindt zich het karakter 天 (tian), wat ‘hemel’ betekent.
Complex
Volgens het museum laat het stuk ook zien hoe ontwikkeld de Chinese pottenbakkers waren. Het produceren van voorwerpen met rechte wanden is namelijk veel complexer dan voorwerpen met ronde wanden, vanwege het instortingsgevaar. Daarbij is het in elkaar laten passen van de verschillende onderdelen een moeilijk karwei, vanwege de krimp van de klei tijdens de verschillende bakgangen. De ongebruikelijke techniek van de decoratie in bladgoud was verder zeer tijdrovend.
Het aangekochte stuk is toegevoegd aan de vaste presentatie van het Nationale Keramiekmuseum. Hoeveel er voor het object is betaald is niet bekend gemaakt.
