De Verklaring van Pillnitz werd in 1791 gezamenlijk afgelegd door de Oostenrijkse keizer Leopold II en Frederik Willem II van Pruisen. Ze verklaarden in te zullen grijpen als koning Lodewijk XVI van Frankrijk werd bedreigd. De verklaring leidde indirect tot de Eerste Coalitieoorlog (1792-1797).
Gedurende de Franse Revolutie was de positie van de Franse koning steeds meer onder druk komen te staan. De conservatieve vorsten van Oostenrijk en Pruisen moesten niets hebben van de idealen van de revolutie en omverwerping van het Ancien Régime. Op Slot Pillnitz, bij Dresden in het Keurvorstendom Saksen, verklaarden de twee vorsten daarom op 27 augustus 1791 hun Franse collega te hulp te schieten, mocht hij bedreigd worden. De zaak van Lodewijk XVI was volgens de twee vorsten een zaak van alle koningen in Europa.
Leopold en Frederik verklaarden dat het hun intentie was…
“…de koning van Frankrijk in de positie te brengen dat hij volledig vrij is om de basis van een monarchaal bewind te consolideren. [en dat ze] hun troepen de nodige orders zullen geven om zich gereed te maken om in actie te komen.”
Feitelijk wilden Oostenrijk en Pruisen (nog) geen oorlog. Met de verklaring wilden ze Frankrijk wel schrik aanjagen. Daarnaast moest de verklaring de émigrés tegemoetkomen. Deze edelen die vanwege de Revolutie naar het buitenland waren gevlucht wilden dat hard opgetreden werd tegen de revolutionairen.
Eerste Coalitieoorlog
De Franse revolutionairen beschouwden de Verklaring van Pillnitz als een oorlogsverklaring. De verklaring toonde volgens veel Fransen aan dat de buitenlandse mogendheden de Franse koning met troepen te hulp wilden schieten om een einde te maken aan de revolutie. Met name de politieke factie van de Girondijnen pleitte voor oorlog. Een oorlog waar het door de revolutie uiteengevallen leger nog helemaal niet klaar voor was, zo waarschuwde Maximilien de Robbespiere, leider van de Jakobijnen. Zijn waarschuwing werd echter in de wind geslagen. Oorlog kwam er: de Eerste Coalitieoorlog.
Lees ook: De Franse Revolutie (1789) – Tijdlijn, samenvatting, oorzaken en verloop
Boek: De Franse revolutie – Noah Shusterman
Bronnen â–¼
–De Franse revolutie – Noah Shusterman (Veen Media, 2015)
