Het verzet heeft in 1943 en 1944 serieuze voorbereidingen getroffen om de bewoners uit kamp Westerbork te bevrijden en de transporten naar de vernietigingskampen te blokkeren. Dat vertelt Constant van den Heuvel maandagavond in een reportage in het EO-programma Door de Week (Radio 5).
Dit vrijwel onbekende bevrijdingsplan wordt beschreven in het op 9 mei te verschijnen boek ‘Het kruis op de berg’ van Constant van den Heuvel, geschiedenisleraar aan het Ichthus College in Veenendaal.
Dominee Bas Ader uit Nieuw-Beerta, die zo’n 300 Joden het leven redde, speelde een belangrijke rol. Het plan bestond uit twee onderdelen. Er zou een trein het kamp in rijden om bewoners te bevrijden. Verder moest een spoorbrug bij Nieuweschans worden opgeblazen, waarna Bas Ader, die ook treinbestuurder was, een locomotief in het diep zou rijden om de ravage nog verder te vergroten.
Verraad en arrestaties
Ader heeft aan dit plan gewerkt samen met onder meer een Duitse deserteur en zo’n 200 verzetsmensen uit diverse windstreken, onder wie Arnold Douwes, opvolger van de bekende Johannes Post. Door verraad en arrestaties van zowel Ader als een andere sleutelfiguur met de schuilnaam Ata werd het plan echter doorkruist.
Na de oorlog is het plan vrijwel onbekend gebleven. Van den Heuvel en Erik Ader (zoon van Bas) hopen dat er meer onderzoek naar wordt gedaan, zeggen ze in Door de Week. Onder meer naar connecties met de Engelsen en met Walraven van Hall, de ‘bankier van het verzet’.
De reportage over het bevrijdingsplan wordt maandag 13 april om 20.05 uur uitgezonden op Radio 5
