Ze was een dochter van stadhouder Frederik Hendrik en dus een kleindochter van Willem de Zwijger. Op haar achttiende trouwde ze met Willem Frederik Nassau-Dietz, de stadhouder van Friesland (en naderhand ook van enkele andere provincies in het noorden). Het echtpaar ging wonen in Leeuwarden. Het zette drie kinderen op de wereld, van wie er twee de volwassen leeftijd bereikten. Na de vroege dood van haar man werd ze regentes van haar nog zeer jonge zoon Hendrik Casimir. Tijdens het rampjaar 1672 speelde ze een belangrijke rol bij de verdediging van Friesland en daarmee van de Republiek der Verenigde Nederlanden.
Die titel is nauwelijks overdreven. Als voogd van haar minderjarige zoon, op papier de nieuwe noordelijke stadhouder, oefende ze grote invloed uit op bestuur en oorlogsvoering in het gebied. Zij het vooral achter de schermen, want ze was tenslotte een vrouw.
Broer
De auteur heeft het leven van Albertine Agnes uitvoerig in kaart gebracht. De echtgenote van de Friese stadhouder werd geboren in Den Haag in 1634. Haar broer was de Hollandse stadhouder Willem II, die door zijn voortijdige dood maar kort aan het bewind was. Diens opvolger Willem III, die ook zou regeren over Engeland en Ierland, was een neef van haar.
Toen ze nog maar heel jong was maakte Willem Frederik Nassau-Dietz haar al het hof. Aanvankelijk wilde ze niets weten van de ruim twintig jaar oudere aanbidder, maar uiteindelijk trad ze toch met hem in het huwelijk. De verbintenis was aanvankelijk niet erg gelukkig, maar leidde wel tot nageslacht. Haar dochter Amalia werd geboren in 1655, haar zoon Hendrik Casimir twee jaar later. In 1664 werd er opnieuw een dochtertje geboren, maar dat stierf al na enkele jaren.
Conform eerder gemaakte afspraken riepen de Staten van Friesland zijn zoon Hendrik Casimir uit tot nieuwe stadhouder. Ook de Staten van Groningen en Drenthe deden dat. Omdat hij pas zeven jaar oud was kreeg zijn moeder de voogdij. Daarmee verwierf ze ook indirecte bestuursmacht. Vooral op militair gebied deed ze zich gelden. Ze bemoeide zich rechtstreeks met de verdediging van haar grondgebied toen de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden in 1672 in oorlog kwam met Frankrijk, Engeland en de Duitse bisdommen Keulen en Münster. Met name de Münsterse bisschop Bernhard von Galen (‘Bommen Berend’) vormde een bedreiging voor Noord-Nederland.
Mede dankzij Albertine Agnes wist de republiek, en in het bijzonder het noordelijk deel daarvan, hem te weerstaan. Zij vocht (uiteraard) niet zelf mee, maar oefende wel druk uit op de Staten van Friesland om grote stukken land onder water te zetten (inundatie). De troepen van Bommen Berend moesten daardoor na enige tijd de aftocht blazen.
Citaten
Sunny Jansen beschrijft het leven van Albertine Agnes gedetailleerd en hier en daar met verve. Jammer genoeg gebruikt ze nogal wat specialistische termen (‘bezending’ bijvoorbeeld) die best te vermijden waren geweest. Ook de talrijke citaten uit het oud-Nederlands en oud-Frans hadden wel enige toelichting en zelfs vertaling verdiend.
