Yasser Arafat (1929-2004) – Palestijnse verzetsstrijder en politicus

De Palestijnse politicus Yasser Arafat (1929-2004) is bekend geworden als voorman van de in mei 1964 opgerichte Palestijnse groepering Palestinian Libertion Organization (PLO). Arafat leidde als president van de Palestijnse Autoriteit het Palestijnse verzet tegen de Israëlische aanwezigheid op de Westelijke Jordaanoever en in de Gazastrook. In 1988 was hij betrokken bij de uitroep van een eigen staat: Palestina, waarop een jarenlange intifada volgde.

Jonge jaren van Arafat

Yasser Arafat werd geboren in Caïro, Egypte, op 24 augustus 1929, met als volledige naam: Mohammed Abdel Rahman Abdel Raouf Arafat Al Qudua Al Husseini. Zelf stelde Arafat altijd dat hij ter wereld was gekomen in de stad Jeruzalem, op 4 augustus 1923, ‘zoals een Palestijns leider past’. Maar gezien Arafats Egyptische-Caïroese accent is dat behoorlijk twijfelachtig.

Yasser was de vierde van zeven zonen van een Palestijn, die in 1927 naar Egypte was vertrokken. Zijn vader richtte een kaasfabriek op in Caïro. In die stad woonden ze midden tussen Joden en christenen. Arafat stamde uit een Palestijnse familie die politiek veel invloed had gehad. Zo was de voormalige groot-moefti van Jeruzalem, Amīn al-Ḥusaynī (1897-1974), die zich sterk verzette tegen het zionisme ten tijde van het Britse mandaat, familie van Yasser Arafat.

In 1933, Yasser Arafat was ongeveer vier jaar, overleed Arafats moeder aan nierfalen, waarna Yasser vier jaar met een broer bij zijn oom in Jeruzalem woonde.

Eind jaren 1930, Yasser was nauwelijks 10 jaar, speelde hij in zijn vrije tijd veel oorlogje met vriendjes, waarbij Yasser zich als leidersfiguur ontpopte. Tijdens zijn tienerjaren raakte Yasser betrokken bij politieke vergaderingen van Palestijnen, deed hij mee aan demonstraties en smokkelde hij – in 1946 en 1947 – via de Sinaï-woestijn wapens van Egypte naar Palestina.

In 1949 begon Arafat aan een studie bouwkunde om ingenieur te worden aan de Universiteit van Caïro. Kort hiervoor, op 15 mei 1948, was bij monde van David Ben Gurion (1886-1973) officieel de staat Israël gesticht en verhitte de al ontluikende Eerste Arabisch-Israëlische Oorlog (1948-1949). Arafat beweerde later dat hij in deze oorlog als vrijwilliger vocht en ook tijdens de Suezcrisis van 1956, maar dat is nooit bewezen. Na de Suezcrisis vertrok Arafat naar Koeweit (dat toen onder Brits mandaat viel), waar hij aan de slag ging als ingenieur en actief was bij de wegenaanleg in Koeweit.

Yasser Arafat als politicus en PLO-voorman

Op 10 oktober 1959 richtte Arafat met Khalil Wazir (1935-1988) en enkele andere Palestijnen de beweging Fatah op. Het geld dat hij verdiende als ingenieur stopte hij in de ontwikkeling van Fatah. Deze groepering werd midden jaren 1960 voor het eerst militair actief tijdens de Zesdaagse Oorlog met Israël.

Gedurende de jaren 1960 slaagde Yasser Arafat erin om de Palestijnse kwestie op de internationale politieke agenda te krijgen. In 1969 werd hij voorzitter van het uitvoerend comité van de PLO, de Palestijnse Bevrijdingsorganisatie die in 1964 in Jeruzalem was opgericht. Aanvankelijk hield de PLO zich onder leiding van Arafat bezig met terrorisme, maar die tactiek liet Yasser Arafat deels los. Vooral na de Jom Kippoer-oorlog (oktober 1973) koos Arafat steeds vaker voor een diplomatieke benadering in plaats van het opnemen van de wapens. Dit betekende echter zeker niet dat de PLO niet meer vocht. Zo was de organisatie betrokken in de Libanese burgeroorlog midden jaren 1970.

Het uitbreken van de Eerste Intifada eind 1987 gaf Arafat meer legitimiteit onder de eigen bevolking, maar leidde ook tot de opkomst van Hamas. In 1988 kondigde de PLO de vorming van de staat Palestina af. Wereldwijd erkenden ongeveer 90 landen Palestina als autonoom land. Toen in 1990 Saddam Hoessein Koeweit binnenviel en bezette, sprak Arafat zijn steun uit voor Hoessein. Toen daarna de Golfoorlog (1990-1991) uitbrak, rangeerde Arafat zich internationaal op een diplomatiek zijspoor.

Oslo-akkoorden

In 1993 was Arafat evenwel nauw betrokken bij de Oslo-akkoorden, een eerste aanzet om het Palestijnse vraagstuk op te lossen. In het akkoord werd onder meer vastgesteld dat het Israëlische defensieleger zich terug zou trekken uit de Gazastrook en de Westelijke Jordaanoever en dat de Palestijnen recht kregen op zelfbestuur door de vorming van de Palestijnse Autoriteit (PA). Vanwege zijn betrokkenheid bij deze akkoorden kreeg Arafat in 1994, samen met de Israëlische premier Shimon Peres de Nobelprijs voor de Vrede.

Overlijden van Arafat

Yasser Arafat stierf in de vroege morgen van 11 november 2004 op 75-jarige leeftijd in een ziekenhuis in Clamart, vlakbij Parijs. Nog diezelfde dag vloog men zijn lichaam naar Caïro toe.

Bijna een decennium later, in november 2013, beweerden enkele Zwitserse onderzoekers dat Arafat vergiftigd zou zijn. Russische en Franse onderzoekers concludeerden echter dat Arafat een natuurlijke dood gestorven was.

Lees ook: Intifada – Opstand van de Palestijnen
Boek: Een open zenuw – Nederland, Israël en Palestina

Bronnen ▼