De islamitische politieke en militante beweging Hamas werd in 1987 opgericht. De beweging streeft ernaar “Palestina te bevrijden van de IsraĆ«lische bezetting” en “een soevereine Palestijnse staat te vestigen.”
Hamas is een acroniem van Harakat Al-Muqawama Al-Islamia wat Islamitische Verzetsbeweging betekent. De beweging splitste zich in 1987 af van de Moslimbroederschap (al-ichwan al-moeslimoen). Waar Israƫl, de Verenigde Staten en de Europese Unie de (militaire tak van de) beweging bestempelen als een terroristische organisatie, beschouwen de aanhangers van de beweging de strijd van Hamas als legitiem verzet tegen een gewelddadige Israƫlische militaire bezetting van de Westelijke Jordaanoever.
De beweging ontstond dus in 1987. December dat jaar ontlaadde de frustratie van veel Palestijnen zich in een collectieve opstand tegen de overheersing van IsraĆ«l: de Eerste intifada (1987-1990). Sjeik Ahmed Yassin, Abdel Aziz al-Rantissi en Mohammad Taha – allen leden van de Palestijnse vleugel van de Moslimbroederschap – richtten de beweging in die periode op.
Korte termijn doel van Hamas is het verdrijven van Israƫlische troepen uit bezette gebieden. Om dit te bereiken vuren aanhangers van de beweging vanuit Gaza sinds 2001 zogenaamde Qassam-raketten af op Israƫlische troepen, kolonisten in Palestijns gebied en burgers in Israƫl. In veel Israƫlische grenssteden wordt het openbare leven door deze aanvallen ontregeld. Op het moment van schrijven hebben de aanvallen met Qassam-rakketen in totaal minstens vijftien personen het leven gekost. Op de lange termijn wil Hamas dat er een islamitische staat wordt gesticht in het historische Palestina en dat Israƫl wordt geƫlimineerd. Sjeik Ahmad Yassin leidde de beweging tot 22 maart 2004. Hij werd toen geliquideerd door het Israƫlische leger.
Aanvankelijk waren sjeik Ahmad Yassin en zijn kompanen vooral actief op sociaal vlak. Yassin en zijn aanhangers lieten scholen, ziekenhuizen en religieuze centra bouwen en ontvingen zelfs steun van de Israƫlische overheid. Volgens sommigen steunde de Israƫlische regering Yassin om op die manier de PLO te ondermijnen. Door deze projecten werden Yassin en zijn aanhangers geliefd bij veel Palestijnen. Nadat de Eerste Intifada in 1987 afgekondigd was, richtten de leden Hamas op en begonnen ze gewelddadige activiteiten te ontwikkelen. Zo werden bijvoorbeeld Palestijnse collaborateurs of verdachten van collaboratie door leden van Hamas vermoord.
Oslo-akkoorden
In 1993 werden de Oslo-akkoorden ondertekend. In dit akkoord werd onder meer vastgesteld dat het Israƫlische defensieleger zich terug zou trekken uit de Gazastrook en de Westelijke Jordaanoever en dat de Palestijnen recht kregen op zelfbestuur door de vorming van de Palestijnse Autoriteit (PA). De Gazastrook en de Westelijke Jordaanoever werden in drie delen ingedeeld. Een deel kwam onder bestuur van de PA, een ander deel kwam eveneens onder bestuur van de PA maar zou wel onder Israƫlisch militair bewind komen en het laatste deel kwam onder bestuur van de regering van Israƫl. De akkoorden werden namens de PA ondertekend door Mahmoud Abbas van de PLO. Premier Simon Peres tekende voor de regering van Israƫl.
Militair en politiek
Hamas heeft een militaire en een politieke tak. De militaire tak bestaat uit de Izz ad-Din al-Qassam Brigades. Deze militante groep is vernoemd naar Izz ad-Din al-Qassam (1882-1935) en werd in 1992 opgericht. Doelstelling bij oprichting van deze tak was om een solide militaire organisatie op te zetten waarmee de acties van Hamas ondersteund konden worden. Volgens persbureau Reuters beschikt Hamas over ongeveer 25.000 strijders en enkele duizenden Qassam-raketten.
Positie
Een overdaad aan vrienden heeft Hamas niet. Ook niet in de Arabische wereld. Veel Arabische landen zijn beducht voor de radicale kant van Hamas, de zelfmoordaanslagen en liquidaties. In Jordaniƫ is de beweging zelfs verboden. Wel gesteund wordt de beweging door Iran en Syriƫ. Iran is de grootste geldschieter van Hamas. Daarnaast onderhoudt ook de president van Venezuela, Hugo ChƔvez, goede betrekkingen met Hamas en krijgt de beweging steun van de Libanese politieke partij en militante beweging Hezbollah. In het westen wordt eigenlijk alleen de Fatahpartij van Mahmoud Abbas erkend als autoriteit.
Politiek
Na de dood van Yasser Arafat op 11 november 2004 werden op 9 januari 2005 presidentsverkiezingen gehouden waarbij de voormalig premier Mahmoud Abbas tot president werd gekozen. Op 24 januari 2006 werden voor het eerst sinds 1996 weer parlementsverkiezingen gehouden. Hamas won de verkiezingen en vormde een regering. Tegen het eind van dat jaar raakte Hamas en de andere grote politieke Palestijnse partij, Fatah, met elkaar in conflict. Maart 2007 trad er een nieuwe regering aan, bestaande uit verschillende politieke partijen waaronder Hamas en Fatah.
Juni 2007 werd de Palestijnse regering van nationale eenheid ontbonden. President Abbas deed dit nadat coalitiegenoot Hamas de Gazastrook bijna volledig onder haar macht had gekregen en de troepen van de PA en aanhangers van Fatah had verslagen en verjaagd. De Palestijnse gebieden vielen hiermee uiteen in twee delen waarbij Hamas het voor het zeggen kreeg in Gaza en Fatah op de Westelijke Jordaanoever. Na deze wending werd de Israƫlische en internationale blokkade van Gaza aangescherpt. Ook Egypte sloot de grens met Gaza en zegt dat te blijven doen zolang de troepen van Abbas de grens niet bewaken. Abbas heeft inmiddels een nieuwe regering opgezet maar die wordt door Hamas niet erkend.
De vanwege een moordaanslag naar Damascus uitgeweken Khaled Mashal is tegenwoordig de politiek leider van Hamas.
Ook interessant: Intifada – Opstand van de Palestijnen
…en: Jihad ā De heilige strijd van moslims
Boek: Een open zenuw – Nederland, IsraĆ«l en Palestina
