Zeeuwen ‘ontdekten’ platteland in de 18de eeuw

Uit onderzoek van cultuurhistoricus Arno Neele blijkt dat het platteland in Zeeland tussen 1750 en 1850 een steeds grotere rol ging spelen. Deze zogenaamde ‘ontdekking’ van het Zeeuwse platteland had volgens de onderzoeker niet alleen te maken met het verval van de steden maar ook met veranderende denkbeelden over stad en platteland in heel Europa.

Cultuurhistoricus Arno Neele promoveerde afgelopen donderdag aan de Universiteit Utrecht op zijn onderzoek naar de ‘ontdekking van het Zeeuwse platteland’.

In de Gouden Eeuw kende Zeeland bloeiende en invloedrijke handels- en havensteden. Vandaag de dag wordt de provincie echter vooral gezien als een landbouwprovincie met een een traditionele boerenbevolking. Neele deed de afgelopen jaren onderzoek naar het omslagpunt. Vanaf wanneer ontstond die hernieuwde interesse van de Zeeuwen voor het platteland?

Volgens Neele ging het platteland tussen 1750 en 1850 in de Zeeuwse cultuur een steeds belangrijkere rol spelen. Uit het feit dat deze hernieuwde interesse ontstond in een periode dat de Zeeuwse steden in verval raakten, kan volgens de historicus echter niet geconcludeerd worden dat de ‘ontdekking’ van het platteland een direct gevolg was van het desurbanisatieproces.

Neele:

Het was in belangrijke mate het resultaat van de nieuwe denkbeelden over gelijkheid, burgerschap, beschaving en vooruitgang die in deze periode in Europa ontstonden. Internationale intellectuele veranderingen en lokale economische omstandigheden veroorzaakten gezamenlijk de nieuwe waardering voor het Zeeuwse platteland.

De Zeeuwse stedelingen hadden het platteland lange tijd gezien als buitengebied, maar halverwege de achttiende eeuw veranderde dit stukje bij beetje. Aan het eind van de VOC-periode ging de elite op zoek naar een nieuwe identiteit en die werd gevonden op het platteland.

Vanaf 1800 werd de landhuishoudkunde erg populair onder vooral niet-boeren. Daarnaast begonnen Zeeuwse letterkundigen zich te verdiepen in de plattelandscultuur met zijn dialecten, klederdrachten en volksgebruiken. De Zeeuwse plattelandsbewoners werden in deze periode volgens Neele tegelijkertijd steeds zelfbewuster.

Het proefschrift van de cultuurhistoricus verschijnt binnenkort bij uitgeverij Waanders onder de titel De culturele balans tussen stad en platteland in Zeeland, 1750-1850. Op 4 juli wordt het proefschrift, samen met drie andere onderzoeken naar de geschiedenis van Zeeland, overhandigd aan Karla Peijs, de Zeeuwse Commisaris van de Koningin.