Amerikaanse Burgeroorlog (1861-1865) – Oorzaken, veldslagen & tijdlijn

Chronologie & tijdlijn van de Amerikaanse Burgeroorlog

Lincoln gekozen tot president: 6 november 1860

De verkiezing van de Republikein Abraham Lincoln tot president, in 1860, vormde de aanleiding tot de Amerikaanse Burgeroorlog. Lincoln wilde de slavernij afschaffen. Het beeld van Lincoln als grote bevrijder van de slaven, denk aan zijn Emancipatiedeclaratie (1863), wordt wel eens genuanceerd. Hij zou ook pragmatische motieven hebben gehad. Tijdens de burgeroorlog wilde Lincoln de bevrijde slaven uit het Noorden – zo’n 200.000 personen – bijvoorbeeld opnemen in het leger van de Union. Ook had hij plannen om de slaven naar andere Britse koloniën te deporteren. Assimilatie van de Afro-Amerikaanse bevolking was voor Lincoln in elk geval geen eerste prioriteit.

Zuidelijke staten maken zich los: december 1860-februari 1861

In de maanden na de verkiezingswinst van Lincoln verlieten zeven zuidelijke staten, die de afschaffing van de slavernij niet wilden meemaken, de Verenigde Staten. Dit begon op 20 december 1860 met South Carolina, gevolgd door de afscheiding van Mississippi, Florida, Alabama, Georgia, Louisiana in januari, en eindigde met de afscheiding van Texas op 1 februari 1861.

De Zuidelijke Staten sloten zich op 4 februari aaneen tot de Confederate States of America (de Confederatie), stelden een voorlopige grondwet op en kozen op 9 februari een eigen president: Jefferson Davis. In april en mei sloten de staten Virginia, Arkansas, North Carolina en Tennessee zich nog bij de Confederatie aan.

Aantreden van Lincoln: 4 maart 1861

Tijdens zijn inauguratie als Amerikaans president, op 4 maart 1861, probeerde Lincoln het Zuiden en Noorden te verzoenen. In zijn inaugural address sprak de kersverse president over de relatie tussen de noordelijke en zuidelijke staten onder meer het volgende:

“We are not enemies, but friends. We must not be enemies. Though passion may have strained it must not break our bonds of affection.”

Lincoln verklaarde verder dat hij niet van plan was de afgescheiden Zuidelijke staten aan te vallen en dat hij alleen de Noordelijke bezittingen wilden beschermen. Herstel van de Unie was de hoogste prioriteit van de kersverse president. Onderhandelen met vertegenwoordigers van de Geconfedereerde Staten wilde hij echter niet, omdat hij daarmee de suggestie zou wekken dat hij de tegenpartij als een onafhankelijke staat erkende.

Begin van de gevechten: 12 april 1861

De eerste gevechten tussen het Noorden en Zuiden vonden plaats bij Fort Sumter in Charleston Harbor, South Carolina. Dit fort lag dus op het (niet erkende) grondgebied van de Geconfedereerde Staten, maar werd nog bemand door de Unie. Lincoln wilde het fort per se behouden en had in de aanloop naar de aanval door ongewapende schepen laten bevoorraden. In opdracht van president Jefferson Davis openden de Zuidelijken op 12 april 1861 het vuur op het fort. In enkele dagen tijd werden er liefst 3000 granaten op het fort afgevuurd. Tegen dit geweld waren de verdedigers niet bestand. Op 13 april besloot men zich daarom over te geven. De Slag bij Fort Sumter geldt als het begin van de Amerikaanse Burgeroorlog.

Lincoln gaf zich hierna niet gewonnen en verklaarde dat alle forten die sinds de afscheiding van de zeven zuidelijke staten op de Unie waren veroverd, weer teruggewonnen moesten worden. De staten Tennessee, Arkansas, North Carolina en Virginia weigerden echter troepen te leveren voor de strijd tegen het Zuiden. De staten scheidden zich daarom ook af en voegden zich bij de Zuidelijke Confederatie.

Enkele belangrijke veldslagen en generaals

In de beginfase van de burgeroorlog waren vooral de zuidelijke staten aan de winnende hand. Belangrijke veldslagen waren onder meer de Slag bij Bull Run / Manassas (juli-augustus 1861), de Slag bij Shiloh (april 1862), de Slag bij Antietam (17 september 1862: met 26.000 doden de bloedigste dag uit de burgeroorlog) de Slag bij Perryville (oktober 1862), de Slag bij Fredericksburg (december 1862), en – daarover straks meer – de beruchte Slag bij Gettysburg van 1 tot 3 juli 1863. In 1864 vonden onder meer de Battle of the Wilderness (mei), de Slag bij Cold Harbor (juni), de Slag om Atlanta (juli-september) en de Slag om Franklin, Tennessee (november) plaats. De laatste veldslagen uit de burgeroorlog waren de Slag bij Fort Fisher (januari 1865) en de Slag bij Palmito Ranch in Texas op 12 en 13 mei 1865.

Tijdens bovengenoemde en veldslagen onderscheidden diverse generaals uit de Amerikaanse Burgeroorlog zich in de strijd. De bekendste legeraanvoerders van de zuidelijke Confederatie waren Robert E. Lee, Joseph E. Johnston, John Bell Hood en Jubal Early.

De noordelijke Unie werd aangevoerd door onder meer Ulysses S. Grant, John Pope, George B. McLellan, Willliam T. Sherman, Philip H. Sheridan, Joseph Hooker, George G. Meade en admiraal David G. Farragut.

De Slag bij Gettysburg (1-3 juli 1863)

Dé beroemdste veldslag uit de Amerikaanse Burgeroorlog was de bloedige slag bij Gettysburg, in juli 1863, in de staat Pennsylvania. De strijd bij deze plaats kostte aan circa 50.000 militairen het leven. De zuidelijke Confederates werden verslagen door de legers van de Unie onder generaal Meade. Deze noordelijke overwinning was – samen met de val van Vicksburg – een beslissend keerpunt in de Amerikaanse Burgeroorlog. Hierna verschoof het initiatief in de strijd naar de noordelijke legers.

Beroemd werd een speech van Abraham Lincoln op 19 november 1863, de zogeheten Gettysburg Address, die twee minuten duurde en het begin was van Gettysburg als nationale herinneringsplaats. Lincoln opende met de beroemde geworden woorden:

“Four score and seven years ago our fathers brought forth on this continent, a new nation, conceived in Liberty, and dedicated to the proposition that all men are created equal. Now we are engaged in a great civil war, testing whether that nation, or any nation so conceived and so dedicated, can long endure. We are met on a great battle-field of that war.”

Herverkiezing van Abraham Lincoln: 8 november 1864

Abraham Lincoln werd in november 1864 opnieuw verkozen tot president van de Union. Hij versloeg George B. McClellan, de kandidaat van de Democraten. Lincoln zei na zijn overwinning:

“I earnestly believe that the consequences of this day’s work will be to the lasting advantage, if not the very salvation, of the country.”

Mars naar de Zee: 15 november-21 december 1864

Op 15 november 1864 begon de beroemde veldtocht Mars naar de Zee (de Savannahveldtocht) in
Georgia, onder leiding van de noordelijke generaal Sherman van Atlanta. Een legermacht van 62.000 man trok van Atlanta naar Savannah in Georgia en vernietigde de complete infrastructuur: de industrie, spoorwegen, privé-eigendommen: alles ging eraan. Het vermeende motto van generaal Sherman was…

“…I can make Georgia howl!”

Einde van de burgeroorlog: 9 april 1865

Op 9 april 1865 gaf de zuidelijke generaal Lee zich over aan de Union-aanvoerder Grant, bij Appomattox Courthouse in Virginia. Deze gebeurtenis geldt als het einde van de Amerikaanse Burgeroorlog, hoewel er daarna, onder meer tot 18 april (toen generaal Johnston zich overgaf), maar ook op 12 en 13 mei in Texas, nog wel wapengekletter plaatsgevonden heeft.

Moord op Abraham Lincoln: 14 april 1865

Op 14 april 1865 werd de zittende president Abraham Lincoln vermoord door John Wilkes Booth bij het Ford’s Theater in Washington. De republikeinse vicepresident Andrew Johnson volgde Lincoln een dag later op als Amerikaans president.

Ratificatie van het Dertiende Amendement: 18 december 1865

Met de ratificatie van het Dertiende Amendement op de Amerikaanse grondwet, op 18 december 1865, was de afschaffing van de slavernij in de Verenigde Staten een feit.