Tijdens de Tweede Wereldoorlog speelden Nederlandse communisten een belangrijke rol in het verzet tegen de bezetter. Een groot aantal archiefbronnen van de Communistische Partij van Nederland (CPN) met informatie over dit oorlogsverzet is recent gedigitaliseerd en online beschikbaar gesteld.
Het archief, dat onderdeel uitmaakt van de collectie van het IISG, bevat onder meer stukken over de Februaristaking, de Spoorwegstaking van 1944 en gevangenschap in de kampen Schoorl, Amersfoort en St. Michielsgestel. De digitalisatie is verzorgd vanuit het project Netwerk Oorlogsbronnen:
“De vele briefjes en egodocumenten geven samen een gevarieerd beeld van de alledaagse praktijk van het verzet (onderduik, overvallen, illegale pers) in Amsterdam en daarbuiten. Dat maakt het archief bijzonder. Al deze documenten bieden namelijk inkijk op de manier waarop de strijders vormgaven aan het verzet, ooggetuige waren van de ondernomen acties, maar ook hoe zij de soms noodlottige consequenties ondergingen.”
Afscheidsbrief
“Lieveling, als je dit briefje ontvangt, ben ik er waarschijnlijk al niet meer. Laat dan deze gedachten aan de heerlijke uren, dagen en jaren, die we samen hadden jou troosten, evenals het bewustzijn, dat mijn laatste gedachte bij jou zal zijn. Ik heb deze week een boek gelezen, waarin stond, dat iets verliezen erg is, maar dat het nog erger is indien men iets nooit heeft liefgehad.”
Gedenkboek
Na de bevrijding ontstond binnen de CPN het idee om, naast de Erelijst van Gevallenen, een Gedenkboek te maken met daarin de namen, foto’s en gegevens over arrestatie en vervolging van de omgekomen communistische verzetsstrijders. In De Waarheid – het illegale verzets- en partijblad van de CPN – werden oproepen geplaatst voor het toesturen van deze informatie. Het Gedenkboek is nooit gepubliceerd, maar de brieven, ingevulde formulieren met hun gegevens en foto’s zijn zorgvuldig bewaard, en later opgeborgen in het CPN-archief dat werd ondergebracht bij het IISG.
De hieruit voortgekomen namenlijst én de bijbehorende documenten van ruim 1000 omgekomen verzetsstrijders zijn naar aanleiding van het digitaliseringsproject opnieuw geordend en gecorrigeerd door Joop IJisberg, voorzitter van een stichting die het archief van de CPN beheert. Ook deze documenten zijn nu online te bekijken.
De gedigitaliseerde documenten zijn in te zien via de website van het IISG en zullen later ook opgenomen in de portal van het Netwerk Oorlogsbronnen.
Ook interessant: CPN (Communistische Partij van Nederland)
Boek: Ondanks hun dappere rol in het verzet
