Johan H. Winkelman

Hendrik van Veldeke – Onze eerste Nederlandse dichter

Hendrik van Veldeke, afkomstig uit de maaslandse euregion, is de eerste dichter met een uitgebreid oeuvre Bij Veldeke denken we in eerste instantie aan Maastricht, maar ook Sint-Truiden, Tongeren en Kleef bewaren herinneringen aan hem.

6 minuten leestijd

Middeleeuwen·Muziekgeschiedenis

Hebban olla vogala nestas – Waarop wachten we nog?

We schrijven ongeveer het jaar 1100. Een Vlaamse monnik die in een Engels klooster werkzaam was, wilde zijn nieuwe ganzenveer proberen. Achteloos, gedachteloos, krabbelde hij een paar woordjes neer. Misschien zong er op dat moment een oud liedje door zijn hoofd, dat hij ooit in zijn geboortestreek had opgevangen. Hij pende de woorden neer: ‘Alle vogels zijn begonnen nesten te

7 minuten leestijd

Misericorde in de Oude Kerk in Amsterdam

Middeleeuwen·Populair·Religieuze geschiedenis

Duiveltjes met medelijden geven steun aan vermoeide bidders

Oude kerken bezitten vrijwel zonder uitzondering fraaie kerkelijke kunstschatten. Zij beogen een “veraanschouwelijking van het geloof” te zijn, zoals Frits van der Meer het formuleerde. Maar menig oude kerk heeft ook een minder zichtbare vorm van kunstig houtsnijwerk: de misericordes, die vermoeide kapittelheren tot steun waren.

6 minuten leestijd

Detail uit: Paradijs en hel - Jeroen Bosch, ca. 1500

Kunstgeschiedenis·Middeleeuwen·Religieuze geschiedenis

De weg naar het licht (en de reis van de ziel)

Beeldende kunstenaars uit de Middeleeuwen hebben zich veelvuldig door de aangrijpende gebeurtenissen rond Pasen laten inspireren. Centraal stonden daarbij de dood van Christus en zijn verrijzenis. Maar ook de weg die de ziel van de mens na de dood moet afleggen is een uiterst geliefd thema.

7 minuten leestijd

Illustratie uit het volksboek van Geraert Leeu, Antwerpen 1491. Meluzine, met staart en vleugels, vliegt weg, haar man Remond in kasteel achterlatend.

Middeleeuwen

Meluzine – Of: hoe ga ik om met mijn levensgeluk

Stel je voor: je bent jarenlang gelukkig getrouwd met een lieve vrouw. Uit het huwelijk zijn schatten van kinderen geboren, aan materiële welvaart is geen gebrek. Je geluk lijkt volledig. Plotseling dreigt je wereld in te storten. Je komt erachter dat je vrouw eigenlijk een zeemeermin is die op zaterdag een vissenstaart krijgt. Hoe reageer je?

10 minuten leestijd

Ondergelopen strand met zicht op de vermoedelijke fundering van de kerktoren van het verdronken dorp Nieuwlande

Middeleeuwen·Seksualiteit·Zeeland

Lichtekooi uit Oosterschelde opgevist

Bij het verdronken Zeeuwse dorpje Nieuwlande vonden archeologen ooit een draagspeld met daarop een ‘naakte vrouw met opgetrokken benen’. Vermoed wordt dat dergelijke erotische draagspelden een bijzondere functie bezaten.

7 minuten leestijd

Jacobus de Meerdere als pelgrim - Lucas van Leyden, ca. 1500

Middeleeuwen·Religieuze geschiedenis

Bedevaarten in de Middeleeuwen – Heilige en schijnheilige pelgrims onderweg

Bedevaarten waren in de late Middeleeuwen erg populair. De pelgrims onderweg genoten veel ontzag. Voor sommige minder vrome tijdgenoten was dat een reden zich te vermommen.

5 minuten leestijd

Het thema van het (magische) schaakbord komt ook in een sage van Lancelot voor.

Literatuur·Middeleeuwen·Volksverhalen en volkscultuur

Roman van Walewein en het schaakspel

Rond het midden van de dertiende eeuw schreven twee Vlaamse auteurs, Penninc en Pieter Vostaert geheten, een beroemde roman over de ridder Walewein. De inhoud is fascinerend. Koning Arthur leeft met de beroemde ridders van de Tafelronde in zijn burcht Carlioen. Als de heren hebben gegeten, gebeurt er iets wonderlijks. Een schaakspel vliegt door het openstaande raam de ridderzaal binnen.

6 minuten leestijd

Middeleeuwen·Seksualiteit

Liefde toen en nu: zoek de overeenkomsten…

Zijn er overeenkomsten tussen de huidige opvattingen over de liefde en beschrijvingen in middeleeuwse romans? De ontkenner zegt cynisch ‘nee’. Die oude romans werden meer dan zeven eeuwen geleden gedicht, en wel in een tijd toen er totaal andere zienswijzen over de liefde golden. De verhalen zijn hopeloos achterhaald. Maar is dat zo?

8 minuten leestijd

Vorige 1 2