Ik heb geen idee hoeveel pelgrims in de Romeinse tijd Byblos bezochten om de Dame van Byblos en Adonis te vereren. Ik heb nog minder idee van het aantal dat verder reisde de bergen in, maar het was voldoende om een weg voor ze aan te leggen. Een deel daarvan is nog te zien in het natuurreservaat dat bekendstaat als Jabal Moussa, de Mozesberg. Nog wat verderop was bij het huidige Afqa de bron van de rivier de Adonis, waarover we al eens een filmpje toonden.
Wandelend door de Jabal Moussa zagen we nog wat Romeinse inscripties en de eerste pioenrozen van het jaar. Het is een prachtige plek, maar ik was blij dat ik niet de hele wandeling van Byblos naar Afqa hoefde maken, laat staan verder nog, de Libanonbergen over, naar de Bekaavallei, naar Baalbek.
Duizenden moeten die tocht hebben gemaakt en ik denk weleens dat wie de Oudheid wil begrijpen, niet moet denken aan de stedelingen en de boeren, die een vaste woonplaats hebben, maar dat er meer nomaden, pelgrims en andere reizigers zijn geweest dan wij voor mogelijk houden.
