De benjamin zijn – Herkomst van de uitdrukking

Wie de benjamin is, is het jongste kind van een gezin of een groep mensen. Hoe komen we aan de uitdrukking ‘de benjamin zijn’?

In de Nederlandse taal wordt de naam niet alleen gebruikt voor de jongste zoon van een gezin of gezelschap. Een benjamin kan ook iemand zijn die een ‘stoute’ jongen is. Andere namen die van Benjamin zijn afgeleid, zijn Ben, Benny of Bennie.

Bijbelse herkomst van ‘de benjamin zijn’

De naam Benjamin is van Hebreeuwse oorsprong en komt in het Oude Testament voor. De betekenis van deze naam is ‘zoon van het geluk’ (ben = zoon; jamin = geluk). In de Bijbel wordt Benjamin genoemd als de jongste zoon van Rachel en Jacob. Hieraan is de tegenwoordige betekenis van ‘de benjamin zijn’ ontleend. Benjamin werd een van de stamvaders van de twaalf stammen van Israël. Ook geldt hij als voorvader van koning Saul, de vorst die met David in conflict raakte. In het Bijbelboek Richteren (Rechters), hoofdstuk 19 tot 21, staat beschreven hoe de stam Benjamin door de andere stammen van Israël nagenoeg uitgeroeid wordt, dit als vergelding vanwege en groepsverkrachting van een Levitische vrouw in de plaats Gadea, een benjaminitische stad.

In de Nederlandse taal komt benjamin voor sinds sowieso de zeventiende eeuw, de Gouden Eeuw. Volgens etymologische chronologieën werd de naam voor het eerst in 1649 in die zin gebruikt in onze taal.

Interessant om te melden is dat het Hebreeuwse jamin in de naam Benjamin ook ‘rechterzijde’ of ‘het zuiden’ kan betekenen. In Oosterse culturen gold niet links, maar rechts als de ereplaats. Wie aan de rechterkant zat van bijvoorbeeld een koning, had een ereplek: de koning was hem goedgunstig gezind.

Andere Bijbelse namen in uitdrukkingen

In onze Nederlandse taal gebruiken we nog tal van andere uitdrukkingen en woorden die aan de Bijbel zijn ontleend. Denk aan jeremiëren (klagen, afgeleid van de profeet Jeremia), een salomonsoordeel, de judaskus, weten waar Abraham de mosterd haalt, de ware Jacob vinden, in adamskostuum rondlopen en een ongelovige Thomas zijn.

Lees verder: Abraham of Sara zien / gezien hebben
…of: Klaar is Kees!
Of bekijk: Top 100 van Bijbelse uitdrukkingen, woorden en gezegden
Boek: Muggenzifters en zondebokken – Friederike de Raat

Bronnen