De Kon-Tiki, per vlot naar Polynesië (1947)

Op 28 april 1947 begon de Noorse antropoloog Thor Heyerdahl aan een bijzondere expeditie. De avontuurlijke Noor wilde nagaan of de oude cultuur van Peru mogelijk had bijgedragen aan de kolonisatie van Polynesië, een eilandengroep in de Stille Oceaan tussen Australië en Zuid Amerika. De ontdekkingsreiziger maakte van natuurlijke materialen een Inca-vlot dat de naam Kon-Tiki kreeg. Heyerdahl wilde hiermee bewijzen dat het mogelijk was om per vlot vanuit Peru naar het duizenden kilometers verderop gelegen Polynesië te varen. In april 1947 ging hij met vijf expeditieleden op pad.

De Kon-Tiki in een museum in Oslo – Foto: CC

De in 1914 geboren Heyerdal verdiepte zich al op jonge leeftijd in de antropologie van Polynesië. Belangrijk voor zijn ontwikkeling was dat hij toegang kreeg tot de zogeheten Bibliotheek van Krupelian, de grootste privécollectie van Polynesische literatuur. Later specialiseerde hij zich aan de universiteit van Oslo verder in de zoölogie en geografie en bezocht hij verschillende eilanden in de Zuidzee waar hij zich verdiepte in de gewoonten van de eilandbewoners.

Heyerdahl was onder meer gefascineerd door de oorsprong van de Polynesische cultuur. Speciale aandacht besteedde hij aan bronnen die melding maakten van een oude overeenkomst tussen de legendarische Polynesiër Tiki en een held uit de voor-Incatijd, Kon-Tiki. Laatstgenoemde ontvluchtte Zuid Amerika volgens een oude legende rond het jaar 500. Heyerdahl was ervan overtuigd dat oude culturen in vroeger tijden al met elkaar in contact kwamen, en meende dat dit ook in Polynesië was gebeurd. Op deze theorie kwam veel kritiek. Desondanks was de Noor vastbesloten bewijs te vinden voor de prehistorische migratie.

101 dagen

Zijn beroemde expeditie met het vlot Kon Tiki, een vlot dat naar Incamodel van balsahout werd gebouwd, duurde in totaal 101 dagen. Het legendarische vlot werd vernoemd naar de held uit de voor-Incatijd die een overeenkomst met een Polynesiër zou hebben gesloten. De ontdekkingsreiziger vertrok vanaf Callao in Peru en landde uiteindelijk bijna zevenduizend kilometer verderop, op de atol Raroia, in de Tuamotueilandengroep ten zuiden van de Marquesaseilanden in Frans-Polynesië.

Indonesië

Hard bewijs dat de eilanden in vroeger tijden vanuit Zuid-Amerika werden bevolkt, leverde Heyerdahl daarmee natuurlijk niet. Maar de ontdekkingsreiziger toonde wel aan dat het in theorie mogelijk was dat bewoners vanuit de westkust van Zuid-Amerika lang geleden per vlot (of balsaboot) naar de eilanden reisden. Bovendien bewees hij de zeewaardigheid van dergelijke vaartuigen. Later gaf Heyerdahl overigens wel toe dat de eilanden waarschijnlijk vooral vanuit Indonesië werden bevolkt.

Heyerdahl publiceerde na zijn beroemde reis een boek over de expeditie. En zijn film Kon-Tiki won in 1951 de Oscar voor beste documentaire. In 2012 werd het verhaal van de Noorse ontdekkingsreiziger nog verfilmd dor de Noorse filmmakers Joachim Rønning en Espen Sandberg .

Ra I en Ra II

Na de reis met de Kon-Tiki organiseerde Theyerdahl nog verschillende andere expedities. In 1952 leidde hij bijvoorbeeld een grote Noorse archeologische expeditie naar de Galapagoseillanden waarbij onder meer tientallen stukken precolumbiaans aardewerk werd gevonden.

De Ra II (CC BY-SA 2.5 – Thor Heyerdahl – wiki)

Verder is vooral Heyerdahls expeditie uit 1969 bekend, waarbij hij met een nagemaakte vijftien meter lange Egyptische boot van papyrus, de Ra I, vanuit de oude Fenicische haven Safi richting Midden-Amerika voer. Deze tocht mislukte maar een jaar later herhaalde de Noor de reis met de Ra II. Na zevenenvijftig dagen bereikte Heyerdahl het Caribische eiland Barbados, waarmee hij aantoonde dat precolumbiaanse culturen mogelijk werden beïnvloed door de Egyptische beschaving.

Zie ook: Lijst van ontdekkingsreizigers

Boek: The Kon-Tiki Expedition – Thor Heyerdahl