De Derde Wereld – Betekenis en herkomst van de term

Het begrip Derde Wereld is behoorlijk ingeburgerd in ons taalgebruik. Met name in de economische geschiedenis en natuurlijk in de media komen we deze term veel tegen. Wat betekent de term Derde Wereld precies en wie heeft dit begrip eigenlijk bedacht?

Betekenis van Derde Wereld

De Derde Wereld staat in de economie bekend als een groep ontwikkelingslanden, die met name in Afrika, Azië en Latijns-Amerika liggen. Deze landen, ook wel periferie genoemd, worden onderscheiden naast de zogenoemde Eerste Wereld – de westerse landen of industrielanden, zoals Nederland, Duitsland, Turkije, de Verenigde Staten of Australië – en de tweede wereld. Tweedewereldlanden zijn die landen die tijdens de Koude Oorlog onder de invloed van het communisme stonden, denk aan Polen, Bulgarije. Het Joegoslavië werd tot de derde wereld gerekend, omdat Josef Tito (1892-1980) met zijn land een eigen koers voer.

Geschiedenis van de term

Het begrip ‘De Derde Wereld’ is sinds het begin van de jaren 1950 in gebruik in het jargon van de economische geschiedenis. De term is geïntroduceerd door de Franse demograaf Alfred Sauvy (1898-1990). Landen die in die tijd, tijdens de Koude Oorlog, niet bij een van de twee grote machtsblokken (de NAVO en het Warschaupact) waren aangesloten, duidde hij – en daarna anderen – aan als de Derde Wereld (tiers monde). Eigenlijk waren derdewereldlanden dus een soort restcontainer. Sauvy liet zich bij de benaming inspireren door de ‘derde stand’ in Frankrijk tijdens en vóór de Franse Revolutie (1789). De Derde Wereld was net als de derde stand machteloos en arm.

Nadat de Koude Oorlog sinds de val van de Muur in 1989 afliep, is het begrip niet meer gebruikt voor niet aan de NAVO of het Warschaupact verbonden landen, maar alleen nog als aanduiding voor ontwikkelingslanden.

Tegenwoordig wordt de term vierde wereld ook wel toegepast als aanduiding voor de armste mensen in de Derde Wereld, maar ook voor arme mensen in de eerst en Tweede Wereld.

Derderangslanden

Onderzoekers vermijden de aanduiding van derdewereldlanden vandaag de dag zoveel mogelijk, omdat dit begrip bij veel mensen een associatie oproept als zouden derdewereldlanden derderangslanden zijn. Tegenwoordig gebruikt men liever de begrippen centrum of kernlanden (voor de rijkste landen), periferie (derdewereldlanden) en semi-periferie: landen die daartussen zitten.

Interessant: Middeleeuwse Brit was 2x zo rijk als derdewereldburger
Ook boeiend zijn onze artikelen over economische geschiedenis
Lees verder: Koude Oorlog: tijdlijn, oorzaken & samenvatting
Boek: De figuranten van de geschiedenis

Bronnen ▼