Oorlogen en dieren zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden. Zo gebruikten de Romeinen al oorlogshonden en was Hannibal zonder zijn olifanten waarschijnlijk kansloos geweest. Het dier – met name paarden, honden en (post)duiven – lieten in diverse oorlogen zien dat ze vaak op een bijzondere manier trouw bleven aan hun menselijke, en soms onmenselijke, bazen.
Antitankhonden
Ondanks de moderne transportmiddelen die de legers tijdens de twee wereldoorlogen gebruikten, bleven dieren een belangrijk aandeel houden op het slagveld. Waar bijvoorbeeld tanks, militaire trucks en jeeps in de modder bleven steken, kon je met paarden wél verder trekken. In Hellehonden en ander dierenleed lezen we hierover dat
‘waar zelfs het paard geen uitkomst kon bieden, of was weggevallen door oorlogsgeweld, koeien werden ingezet om de oorlogsmachine in beweging te houden’. (10)
Honden bleken, op hun beurt, cruciaal voor Amerikaanse mariniers die tijdens de Tweede Wereldoorlog op Iwo Jima te maken kregen met een verraderlijk slagveld dat was vergeven van onderaardse gangen vol Japanse soldaten. Afgetrainde honden spoorden deze gangen op, waarna de Amerikanen de vijand met vlammenwerpers te lijf gingen.
Hummel und Wespe
Ook dierensymboliek deed zich in het oorlogsgebeuren breed gelden. We vinden deze bijvoorbeeld terug in bijnamen. Erwin Rommel werd bekend als ‘de woestijnvos’, George Clemenceau was ‘de tijger’, Hitler noemde zichzelf aanvankelijk Herr Wolf – hij noemde zijn Pruisische bunker niet voor niks Wolfschanze – en Winston Churchill kwam in spotprenten vaak als ‘de bulldog’ in beeld. De symboliek keerde voorts terug in de naamgeving van wapentuig zoals tanks en boten (denk aan de Tiger, Maus, Panther, Hummel en Wespe) en in mascottes (bij de Australiërs een kangoeroe).
Ook in militair-politieke spotprenten komen we de symboliek van dieren veelvuldig tegen. Tekenaars representeerden landen daarin als dieren: Rusland als beer, Duitsland en de VS als adelaar, Engeland als bulldog of leeuw, Frankrijk als haan en Nederland als leeuw.
Germanische Urhund
“Zijn secretaresse Traudl Junge beschreef in haar memoires de bijzondere relatie die Hitler met zijn herdershonden had, bovenal met Blondi. Hij schiep er groot genoegen in te zien hoe hij er in slaagde Blondi telkens over een hoger gelegen lat te laten springen. Huisfotograaf Heinrich Hoffmann benutte Hitlers voorkeur voor dieren om deze op foto vast te leggen. Er bestaan vele ansichtkaarten van Hitler met herdershond, en ook op de omslag van zijn bestseller ‘Hitler wie Ihn keiner kennt’ is Hitler op de Obersalzberg te zien met zijn herdershond aan zijn zijde. De nazi’s hadden ook een ideologische reden om zich hard te maken voor de bijzondere band hond-mens, die paste in het sociaaldarwinistische ideeëngoed over de ‘ariër’ en de verhouding tot diens natuurlijke omgeving. Vooral de herdershond zag Hitler in deze als de ‘germanische Urhund’. In het Derde Rijk werd ook gedreigd met draconische straffen op dierenmishandeling. Tijdens een radiotoespraak uit augustus 1933 liet Hermann Göring, zelf een fervente jager, weten dat men voor ernstige dierenmishandeling in een concentratiekamp terecht kon komen.” (22,23)
Misschien goed nieuws voor de Partij voor de Dieren, deze animale nationaalsocialistische beschermingsdrang, maar de (Duitse) Joden en andere bevolkingsgroepen bleken veel slechter af te zijn dan de Duitse herdershond.
Origineel
Dat geldt ook voor verwijzingen naar (secundaire) literatuur. Persoonlijk vind ik dit jammer, omdat ik zelf graag wat verder zou speuren in deze interessante materie. Dit neemt niet weg dat Kip en Pierik een origineel en fijn boek hebben hebben afgeleverd.
Boek: Hellehonden en ander dierenleed 1914-1945
Bekijk dit boek bij:
