Dover Castle – “De sleutel tot Engeland”

Het kasteel Dover Castle, aan de zuidoostkust van Engeland in Dover, is een middeleeuws kasteel dat als bijnaam ‘de sleutel tot Engeland’ heeft. Het kasteel, dat boven de beroemde witte krijtrotsen van Dover uitsteekt, staat bekend als het grootste kasteel van Engeland. Het staat langs het smalste stuk van het Kanaal en kent een bijzondere geschiedenis. 

Dover Castle reikt 114 meter boven zeeniveau. Op heldere dagen kun je vanuit het kasteel de kust van Frankrijk zien.

Eerdere fortificaties vóór Dover Castle

In Europa kwamen kastelen vanaf de achtste eeuw op als verdedigingswerken voor de toenmalige aristocratie. Ook in Dover bouwde de toenmalige bevolking een verdedigingswerk. In de elfde eeuw sloten diverse fortificaties langs de zuidoostelijke Engelse kust (in Kent, Sussex en Essex) een samenwerkingsverband, de zogenoemde ‘Cinque Ports’: de ‘vijf poorten’, namelijk Dover, Canterbury, Old Romney, Surrey en Berkshire.

Na de Slag bij Hastings op 14 oktober 1066 arriveerde Willem de Veroveraar met zijn troepen bij Dover. Ze verwoestten het toenmalige fort en bouwden er een eigen, groter kasteel. Deze was van klei gemaakt en stortte na verloop van tijd in.

Het kasteel van Hendrik II

De Engelse koning Hendrik II (Henry II) gaf in 1179 opdracht voor de bouw van het kasteel. Een jaar eerder was de Franse koning Lodewijk VII op bedevaart naar Canterbury gereisd, voor een bezoek aan Thomas Becket’s grafmonument. Dit bezoek was een bijzondere gebeurtenis. Het was het eerste staatsbezoek aan Engeland door een Franse koning en het eerste van een reeks hooggeplaatste bezoeken aan Becket’s grafmonument door prominente pelgrims en vorsten uit Europa en daarbuiten. Op hun tocht naar Canterbury kwamen alle reizigers langs Dover. Volgens historici was Hendrik II slecht voorbereid op het bezoek van de koning Lodewijk VII van Frankrijk en zelfs gegeneerd door het gebrek aan passende accommodatie en ceremoniële faciliteiten voor diens enorme entourage. Dit zou Hendrik mede hebben doen besluiten tot de bouw van het kasteel in Dover.

Na Hendrik’s overlijden in 1189 kwam het kasteel in handen van zijn opvolger Richard I Leeuwenhart, die er overigens nauwelijks verbleef. In deze en de nakomende jaren nam de macht van hun koningshuis steeds verder af. Rond 1205 had het Normandische vorstenhuis nagenoeg alle bezittingen op het continent verloren.

De belegering van Dover Castle in 1216

Inmiddels was, sinds 1199, Jan zonder Land in Engeland en de Normandische gebiedsdelen in Frankrijk aan de macht gekomen. Onder zijn bewind werd diverse keren oorlog met Frankrijk gevoerd. Hierdoor raakte de schatkist snel leeg. De adel, geestelijkheid en burgerij in Engeland werden steeds ontevredener en dwongen de vorst om op 15 juni 1215 de Magna Carta te ondertekenen. Dit document was met name gunstig voor de edelen en geestelijken, maar werd door de paus ongeldig verklaard.

Hierna brak er een opstand uit, waarbij de rebellen probeerden om de Franse koning Lodewijk XIII op de troon te krijgen. Deze oorlog is bekend als de First Barons’ War. In mei 1216 landden Franse troepen in Kent en trokken meteen naar Dover Castle, om dat fort als ‘sleutel tot Engeland’ te veroveren. De belegering van Dover Castle begon in juli 1216. Uiteindelijk slaagden de Franse troepen erin het kasteel in handen te krijgen. Dover Castle had namelijk twee zwakke punten. Aan de noordkant van het kasteel lag een relatief hoge heuvel, die de Franse troepen gebruikten om het kasteel te bestoken met katapulten en pijl en boog. Dat was de eerste achilleshiel van Dover Castle.

Verder groeven de Fransen aan de kwetsbare noordoostkant een ondergrondse tunnel tot onder de muren van het kasteel. De verdedigers slaagden er niet in om in de contramine te gaan, dus de tunnelgravers konden hun gang gaan. Ze groeven tot onder het zwakste muurdeel van Dover Castle. De muren van de fortificatie waren gefundeerd op houten balken, waar de Franse troepen een slimme aanvalstactiek op bedachten: ze propten de onderaardse gang vol met varkens en staken de arme beesten in brand. Het varkensvet brandde prima, de houten balken vergingen tot as en de muur onder de noordoostelijke toren van het kasteel stortte in. Zo konden de Franse troepen het kasteel op 14 oktober 1216 innemen. Het was niet de eerste en zeker niet de laatste keren dat dieren oorlogen of veldslagen mede beslisten. Enkele jaren ervoor, in 1209, wist de Mongoolse leider Dzjengis Khan naar verluidt door het in brand steken van zwaluwen en katten op een vergelijkbare manier de stad Volohai te veroveren.

Enkele andere highlights uit de Middeleeuwen

Na de verovering kreeg Hubert de Burgh, een Engelse edelman en 1st Earl van Kent, van de Franse veroveraars permissie om het kasteel te versterken. Hij bouwde onder meer een onderaards tunnelsysteem, een nieuwe poort (Constable’s Gate) en versterkte de buitenmuren. In 1232 werd hij van deze taak ontslagen.

In 1264 veroverde Simon de Montfort, de Earl van Leicester, Dover Castle op de troepen van Hendrik III tijdens de Second Barons’ War. Hij moest het kasteel na een tegenaanval in 1265 weer overgeven aan de royalisten. Hierna bleef het fort gedurende de Middeleeuwen in handen van het Engelse vorstenhuis. Onder meer keizer Karel V, in de jaren 1520, verbleef als gast in het kasteel. Van de Engelse vorst Hendrik VIII is bekend dat hij ook verschillende keren tijd doorbracht op Dover Castle.

Latere geschiedenis van Dover Castle

Tijdens de Civil War wist een groep burgers het kasteel, op 21 augustus 1642, tijdelijk te veroveren, omdat het kasteel toen door een garnizoen van slechts twintig militairen werd bewaakt. Verder speelde Dover geen prominente rol in de Engelse burgeroorlog. In de jaren 1745 tot 1766 en tussen 1793 en 1809 (vanwege de Napoleontische Oorlogen) werd het kasteel aanzienlijk versterkt.

Gedurende de Eerste Wereldoorlog en Tweede Wereldoorlog diende Dover Castle als steunpunt voor oorlogsschepen en als commandopost voor het Britse leger. Er werd in het kasteel luchtafweergeschut geplaatst. De ondergrondse tunnels dienden gedurende de Tweede Wereldoorlog als commandocentrum voor de Engelse marine.

Sinds 1958 is het kasteel van Dover niet meer militair in gebruik. Wel hield de Britse overheid Dover Castle gedurende de Koude Oorlog in het vizier als schuilplek, mocht het tot een nucleaire oorlog komen.

Boek: Burchten & kastelen in Europa – Ulrike Schöber

Documentaire over het kasteel:

Bronnen ▼