Vijfenvijftig jaar na de dood van Miklós Horthy, het nationalistische staatshoofd van Hongarije van 1920 en 1944, zal het centrale plein van Gyomro, een voorstad van Boedapest, opnieuw zijn naam dragen. Tegenstanders hekelen de rehabilitatie van de bondgenoot van Adolf Hitler. Ze zien hierin het bewijs dat extreem-rechts in Hongarije in opmars is. Dit wordt gemeld door Radio Nederland Wereldomroep.
Het initiatief voor de naamsverandering is afkomstig van de extreemrechtse Beweging voor een Beter Hongarije (Jobbik). Lokale afgevaardigden van de partij stelden voor het Vrijheidsplein van Gyomro te vernoemen naar Horty, zoals dat ook het geval was van 1937 tot 1945. Meer liberale politici namen het voorstel over. Volgens critici is hun besluit ingegeven door politieke belangen: de meer liberale politici willen de nationalistische kiezers van Jobbik voor zich winnen.
De Hongaarse staatsman, een admiraal uit de Oostenrijk-Hongaarse marine, was aan de macht gekomen na het uiteenvallen van de Oostenrijk-Hongaarse dubbelmonarchie na de Eerste Wereldoorlog. Hij vestigde een autoritair regime dat in 1939 door het ondertekenen van het Anti-Kominternpact partner werd van Duitsland, Japan en Italië. Belangrijkste reden voor de Hongaarse aansluiting bij de Aslanden was dat Horthy hoopte het grondgebied terug te krijgen dat Hongarije had moeten afstaan na de Eerste Wereldoorlog als gevolg van het Verdrag van Trianon van 1920. Toen Duitsland op 22 juni 1941 de Sovjet-Unie binnenviel, werd het Duitse leger gesteund door Hongaarse troepen.
Hoewel Horthy in 1938 een anti-Joodse wetgeving invoerde, weigerde hij tijdens de Tweede Wereldoorlog aanvankelijk om te zwichten voor Hitler, die aandrong op de deportatie van de Joden naar de vernietigingskampen in Polen. Zich bewust van de grote verliezen aan het Oostfront zocht de Hongaarse leider in 1943 en 1944 toenadering tot de geallieerden. Dat liet Hitler niet op zich zitten en in maart 1944 dwong hij Horthy tot de installering van een pro-naziregering en volledige medewerking aan de Jodenvervolging.
Binnen twaalf weken werden 435.000 Joden naar Auschwitz afgevoerd, waar het merendeel vergast werd. Onder druk van onder andere de Amerikaanse president Franklin Roosevelt zette Horthy de deportaties stop op 9 juli 1944. Daarop werd hij door Hitler aan de kant gezet en werden de antisemitische Pijlkruisers aan de macht gebracht. Nog eens duizenden Hongaarse Joden werden alsnog om het leven gebracht. In totaal werden circa 568.000 Hongaarse Joden tijdens de Holocaust gedood.
In het naoorlogse communistische Hongarije was geen plek meer voor Horthy. Hij emigreerde naar Portugal waar hij in 1957 overleed zonder ooit berecht te zijn voor oorlogsmisdaden. Decennialang werd de admiraal beschouwd als fascistische adept, maar de afgelopen tijd is een controversiële rehabilitatie op gang gekomen.
In Kereki, een dorp vlakbij het Balatonmeer, is een levensgroot standbeeld van Horthy geplaatst. Een in 1947 verwijderde marmeren plaquette ter ere van hem is in Debrecen, de tweede stad van Hongarije, teruggehangen op de muur van een school. Twee afgevaardigden van de rechtse Hongaarse Burger Unie (Fidesz) zijn een geldinzameling begonnen om ook een standbeeld te plaatsen in Boedapest.
Aanhangers van het gedachtegoed van Horthy zien in deze initiatieven, waar de naamsverandering van het park in Gyomro ook deel van uitmaakt, een kleine vorm van erkenning voor de volgens hen verkeerd beoordeelde leider. Ze prijzen hem voor het herstel van de trots van zijn na de Eerste Wereldoorlog zwaar benadeelde land. Volgens hen heeft Horthy er alles aan gedaan de Joden te beschermen voor de nazi’s.
Tegenstanders hekelen Horthy om de dood van 1.000 linkse tegenstanders, het invoeren van antisemitische wetten en zijn passiviteit tijdens de deportatie van de Joden.
De naamsverandering van het plein in Gyomro zal aanstaande vrijdag plaatsvinden. De autoriteiten in Gymro verklaren dat er vooralsnog geen ceremonie gepland staat ter gelegenheid van de verandering van de naam van het plein.
Bron: Zeit Online
