Sinds begin jaren zestig ligt in de hal van de ingang van het Binnenhof in Den Haag de Erelijst van Gevallenen 1940-1945. De lijst bevat de gekalligrafeerde namen van de Nederlandse militairen en verzetsstrijders die tijdens de Tweede Wereldoorlog om het leven kwamen. Een medewerker van de Tweede Kamer slaat elke dag een nieuwe pagina van de lijst om zodat het publiek iedere dag nieuwe namen te zien krijgt.
Het plan om een lijst te maken om de gevallenen te eren, ontstond al tijdens de Tweede Wereldoorlog in Londen, waar de regering in ballingschap verbleef. Op 31 december 1943 gaf koningin Wilhelmina via Radio Oranje al aan graag dergelijk monument op te richten:
“In diep ontzag en bewondering gaat ons aller dank en hulde uit naar deze groote zonen van ons volk. Ik ken hun bescheidenheid en begeerte niet op den voorgrond te treden. Dit kan slechts de innerlijke waarde van hun offers verhoogen. Met eerbiediging van dezen wensch, hoop ik u te zijner tijd voor te stellen deze helden blijvend op een sobere, doch alleszins hun waardige wijze te gedenken. Voor mijn geest zweeft hun naam en daden te doen inschrijven in een samen te stellen boek voor onze helden en martelaren en dit boek een eereplaats te geven in ons midden, als een kostbaar kleinood, dat wij aan het nageslacht doorgeven.”
De lijst werd opgesteld door het Rijksinstituut voor Oorlogsdocumentatie en op 4 mei 1960 door koningin Juliana aangeboden aan de Staten-Generaal. De namen op de lijst zijn onderverdeeld in vijf groepen:
- Militairen van de Koninklijke Landmacht;
- Officieren en manschappen van de Koninklijke Marine;
- Bemanningsleden van Nederlandse koopvaardijschepen;
- Militairen van het Koninklijk Nederlands-Indisch Leger (KNIL) en leden van het Indisch verzet;
- Verzetsdeelnemers in Nederland.
Wijzigingen
Naar aanleiding van historisch onderzoek wordt de lijst nog wel eens gewijzigd. Soms gaat het om spelfouten en verkeerde jaartallen, maar het komt ook voor dat personen van de lijst gehaald worden omdat achteraf bleek dat deze personen collaboreerden met de nazi’s. Dat er fouten op de lijst staan, wijt het NIOD aan de manier waarop de lijst tot stand kwam. Nabestaanden mochten destijds zelf kandidaten voordragen en die aanmeldingen werden niet altijd even goed gecontroleerd. Voor verificatie waren ook aanzienlijk minder bronnen beschikbaar dat nu het geval is. Vanwege de kwetsbaarheid van het monument worden er tegenwoordig overigens geen wijzigingen meer in het oorspronkelijke document aangebracht. Wel worden er zo nu en dan nog wijzigingen doorgevoerd in de gedigitaliseerde versie van de Erelijst van Gevallenen.
Herdenkingen
Het monument is geadopteerd door leerlingen van de Johan de Witt Scholengroep. Ieder jaar op 4 mei wordt er bij monument een herdenking gehouden, waarbij leerlingen gedichten voordragen en de minister-president en de voorzitters van de Eerste en Tweede Kamer kransen neerleggen.
Lees ook: De Waalsdorpervlakte, een bijzondere herdenkingsplaats
Boek: Gevallen voor Nederland – Nederlandse gesneuvelden in de meidagen 1940
