Fatwa – Betekenis & voorbeelden

De term fatwa is een begrip uit de (geschiedenis van de) islam. Wat is een fatwa precies? En wat zijn de meest bekende voorbeelden van fatwa’s uit de geschiedenis?

Betekenis van fatwa

Onder een fatwa (letterlijk ‘advies’, Arabisch: فتوى, meervoud fatwa’s) wordt een juridisch advies binnen de islam verstaan. Vaak wordt dit advies verstrekt door een islamitische wetsspecialist. Het is niet vastomschreven wie dit advies, dat gebaseerd is op de sharia, mag geven. Maar vrijwel altijd is het een moefti of een imam die een fatwa uitspreekt.

Een fatwa is niet per definitie bindend en is evenmin een doodsvonnis. Het is een advies over kwesties waarover de islamitische jurisprudentie (de fiqh) geen uitsluitsel biedt. Een fatwa kan worden aangevraagd om antwoorden te krijgen over ethische vragen, zoals:

“Wat is het oordeel over het vastmaken van het haar door kleine spelden te bevestigen aan de bovenkant van het hoofd? Wordt hiermee het water belet om het haar te bereiken?”

Of deze fatwa:

“Wat is het oordeel over het zitten in een ruimte met de broer van mijn man in de aanwezigheid van mijn kinderen?”

Maar soms nemen fatwa’s grotere vormen aan, zoals een vogelvrijverklaring (doodsvonnis). In hoeverre een fatwa daarbij aanslaat of bekend wordt, heeft te maken met de status van de persoon die de fatwa uitspreekt. Tegenwoordig kunnen fatwa’s ook online aangevraagd worden, via websites als Fatwa Online of via een moskee als Al-Yaqeen in Den Haag.

Enkele historische voorbeelden van fatwa’s

Een van de bekendste fatwa’s uit de geschiedenis is de fatwa die in 1989 door de Iraanse ayatollah Ruhollah Musavi Khomeini werd uitgesproken (en die tot 1998 geldig was) over de schrijver Salman Rushdie, naar aanleiding van diens als godslasterlijk beschouwde roman De Duivelsverzen.

In februari 1998 ondertekende de terrorist Osama bin Laden met een van zijn kompanen een fatwa. Hierin stelden ze dat moslims de plicht hadden om Amerikanen en hun handlangers te doden. Ook moesten de heilige plaatsen Mekka en Jeruzalem bevrijd worden uit de handen van niet-moslims.

In 26 oktober 2005 spraken Somalische geestelijken een fatwa uit over vrouwenbesnijdenis. Deze Afrikaanse, pre-islamitische gewoonte werd in deze fatwa betiteld als onislamitisch.

In 2007 werd een andere fatwa uitgevaardigd door Abu Abdullah al-Rashid al-Baghdadi, een van de leiders van Al-Qaida, richting striptekenaar Lars Vilks, omdat deze Mohammed beledigd zou hebben met zijn cartoons.

Lees ook: Jihad – heilige strijd van moslims
Verder boeiend: Top 50 van Arabische woorden in het Nederlands
Of… Soennisme & soennieten: betekenis & kenmerken
Boek: Een nieuwe geschiedenis van de islamitische wereld – Jo Van Steenbergen

Bronnen ▼