Rijksmuseum Twenthe toont vanaf 10 september ruim zestig schilderijen van Gerard de Lairesse (1641-1711). Het museum noemt de kunstenaar “een van de meest onderschatte schilders van de Hollandse Gouden Eeuw”.
Ideale schoonheid
Volgens het museum is het dramatische leven en werk van de bij het grote publiek onbekende kunstenaar samen te vatten in vier woorden: beroemd, bejubeld, verguisd, vergeten.
“Als jonge ambitieuze schilder maakt de in Luik geboren Lairesse furore in Amsterdam. Uitgerekend deze mismaakte schilder – zijn gezicht is aangetast door aangeboren syfilis – verkondigt in de stad een voor de Hollanders vrijwel onbekend schoonheidsideaal. Net als Rafaël en Poussin streeft hij naar de ideale schoonheid. Zijn klassieke stijl staat haaks op het realisme van zijn tijdgenoten, zoals Rembrandt, maar valt in goede aarde bij de elite. De Lairesse wordt al snel de beroemdste kunstenaar in de machtige koopmansstad.”
Op het hoogtepunt van zijn succes sloeg het noodlot toe: De Lairesse werd blind – een gevolg van die syfilis. Hij kon niet meer schilderen. Hij schreef zijn ideeën over kunst op en publiceerde zijn Groot Schilderboek. Tot ver in de achttiende eeuw bleven zijn schilderkunst en kunstopvatting populair en invloedrijk.

“Maar daarmee is het verhaal van Gerard de Lairesse nog niet ten einde. In de 19de eeuw komt er een kentering in de waardering. Het schoonheidsideaal dat hem eerder zoveel succes en roem heeft opgeleverd, betekent dan de doodsteek voor zijn reputatie. Nationalistische kunstcritici vinden het werk van De Lairesse niet ‘Hollandsch’ genoeg. Hollandse kunst is alledaags en realistisch, De Lairesse is te internationaal en academisch. Nederland is het land van Rembrandt. De Lairesse wordt verguisd en uiteindelijk vergeten.”
Niet alléén het land van Rembrandt
“Nederland is niet alléén het land van Rembrandt, het is ook een land van internationale invloeden. Een land waar werd gestreefd naar de ideale en klassieke schoonheid. Het land van Gerard de Lairesse. Zijn werk vormt een onmisbaar onderdeel van de canon van onze Gouden Eeuw. Hoog tijd dus voor eerherstel.”
Gregor J.M. Weber, Hoofd Beeldende Kunst van het Rijksmuseum, noemt de onderschatte kunstenaar zelfs “de belangrijkste schilder náást Rembrandt”. De overzichtstentoonstelling loopt van 10 september 2016 tot en met 22 januari 2017.
Meer Gouden Eeuw
Boek: How to create beauty. De Lairesse on the theory and practice of making art
Volg ons: