Prinsjesdag is de jaarlijkse opening van het parlementaire jaar in Nederland, waarbij de koning de troonrede uitspreekt. In deze rede geeft hij namens de regering een overzicht van het kabinetsbeleid voor het komende jaar. Op deze dag, traditioneel op de derde dinsdag van september, wordt ook de miljoenennota gepresenteerd, waarin de financiële plannen van de regering staan.
De naam Prinsjesdag was aanvankelijk de naam voor de verjaardag van stadhouder prins Willem V (1748-1806). Nadat in 1815 het Koninkrijk der Nederlanden was uitgeroepen werd de naam Prinsjesdag gebruikt voor de jaarlijkse eerste vergadering van de Staten-Generaal (de Eerste en de Tweede Kamer). De eerste jaren werd Prinsjesdag afwisselend gehouden in Den Haag en Brussel. Hier kwam een eind aan na de Belgische Opstand van 1830, toen de Belgen zich afscheidden en de Nederlanders de scepter dus niet meer zwaaiden in Brussel . Sinds 1904 wordt de Troonrede voorgelezen in de Ridderzaal in Den Haag. Vanwege maatregelen tegen het coronavirus werd de Troonrede in 2021 uitgesproken in de Grote Kerk in Den Haag. Een jaar hierna werd, vanwege een grote verbouwing van het Binnenhof, uitgeweken naar de Koninklijke Schouwburg. Pas na de voltooiing van de verbouwing zal de troonrede weer plaatsvinden in de Ridderzaal.
Voordat de vorst de troonrede voorleest, reist deze normaal gesproken in een koninklijke stoet door Den Haag. De vorst of vorstin zelf bevond zich tot 2015 traditioneel in de Gouden Koets en reisde van Paleis Noordeinde naar de Ridderzaal. Sinds 2016 wordt de Glazen Koets gebruikt.
Speciale Prinsjesdagen
In 2001 was er een sobere Prinsjesdag. Dit uit respect voor de mensen die waren omgekomen tijdens de terroristische aanslagen in de Verenigde Staten een aantal dagen daarvoor.
Algemene Politieke Beschouwingen
Na Prinsjesdag beginnen de vergaderingen in het parlement over de rijksbegroting en de miljoenennota. Alle fractievoorzitters geven dan hun mening over de in de Troonrede gepresenteerde plannen en cijfers. Daarnaast stellen ze vragen aan de regering. Deze debatten na Prinsjesdag worden ook wel de Algemene Politieke Beschouwingen genoemd. Voor veel partijen is dit een belangrijk profileringsmoment, ook omdat de vergadering live wordt uitgezonden op televisie en de media er uitgebreid verslag van doen.