Jona Lendering
De bovenstaande foto maakte ik een kleine drie jaar geleden in het museum van Aquincum, een Romeinse stad even ten noorden van Boedapest. Het is een gem (een gesneden edelsteen) in een hanger uit de derde of vierde eeuw, met een Griekse tekst waarvoor Drs. P. zich niet zou hebben geschaamd.
ฮฮฮฮฮฅฮฃฮฮ
ฮ ฮฮฮฮฮฅฮฃฮฮ
ฮฮฮฮฮคฮฉฮฃฮฮ
ฮฮฅ ฮฮฮฮ ฮฮฮ
ฮฃฮฅ ฮฆฮฮฮ ฮฮ
ฮฃฮฅฮฮฆฮฮกฮ ฮฃฮฮ
Omdat ik de goede doctorandus niet ben, zal ik niet proberen het te vertalen op rijm:
Ze zeggen toch
wat ze willen.
Laat ze maar kletsen,
mij doet het niets.
Jij moet me beminnen,
dat doet je goed.
Er is iets grappigs aan de hand: anders dan in de klassieke Griekse poรซzie, waarin het draaide om de variatie van lettergrepen van verschillende lengtes, is dit gedicht gebaseerd op rijm. Je hoeft geen Grieks te kunnen om aan de letters aan het einde van de regels te zien dat het de vorm AABCDC heeft.
De toelichting in Aquincum was dat deze hanger ooit eigendom is geweest van een prostituee, al zou ik me ook Romeo-en-Julia-achtige situaties kunnen voorstellen waarin dit sieraad cadeau kan zijn gedaan. In elk geval: de eigenares spoort iemand aan om sexuele scrupules te laten varen.
Ritme
Als we het in deze context lezen, krijgt een ander aspect betekenis: het ritme. Ik zou het zelf niet hebben herkend, maar wat het Hongaarse museum schreef klopt: het heeft een vierkwartsmaat (LEgousin aTHElousinโฆ). Het moet een liedje zijn geweest.
Nog een laatste punt: ritme en rijm spelen in de klassieke dichtkunst niet zoโn grote rol. Zoals gezegd gaat het daar om korte en lange lettergrepen. Ik denk dat het geen toeval is dat deze hanger is gevonden in een grensstad en ik vermoed dat het gedichtje Germaanse invloed verraadt, want in Germaanse poรซzie draait het altijd om ritme en rijm, en kenmerken de zinnen zich door Langzeile met een An– en Abvers. Misschien zie ik er wel teveel in, maar ik wilde nog รฉรฉn keer iets schrijven in de geest van Drs. P.
Volg ons: