In 1961 maakte de bekende Russische schrijver Vasili Grossman een reis door Armenië, waarvan hij in een dagboek een verslag deed. Hij was gevraagd de vertaling op zich te nemen van een Armeense roman en greep die kans aan om het land twee maanden te bezoeken. Zijn verslag is dit jaar in het Nederlands verschenen als Reis door Armenië (Balans).
Grote smaragden
Vasili Grossman is een veelgeprezen auteur om zijn schrijfkunst en zijn talent blijkt ook weer in dit boek. Grossmanns relaas kenmerkt zich door spontaniteit, warmte en verbazing en bewondering voor de Armeense cultuur, pracht en praal. Zo kwam hij in een kathedraal terecht die zijn bewondering wekte:
“We bekeken de kathedraal van Etsjmiadzin, de goede gaven die aan God door Armeense in het buitenland wonende miljonairs geschonken waren; ik stond vooral versteld van de onwaarschijnlijk grote smaragden en robijnen, van het versierde zilveren en gouden beslag van iconen, de kostbare zware banden om de bijbels, belegd met een kruis van enorme briljanten.” (123)
Glas brandewijn
Als Grossmann uitweidt over de Armeense drink-/eetgewoonten, begint hij – zoals op meer plekken in dit boek – op dreef te komen:
“Ik dronk een glas brandewijn, at een groen pepertje en een stukje schapenvlees; uit angst tegen het gebruik in te gaan, dronk ik een tweede glaasje brandewijn en at ik weer een groen ingemaakt tomaatje, dat zo heet en scherp was dat ik behoefte had aan nog een slokje sterke brandewijn, om het tomatenvuur te blussen. Zo drinken ze in Armenië: met het vuur van een brandewijn blussen ze het vuur van de peper. De brandwijn had na mijn nachtelijk maagproblemen een ongewone, maar geweldig krachtige uitwerking. Zo gaat waarschijnlijk een beeldhouwer te werk op de steen; al het overbodige wordt ineens weggebeiteld en weggebikt, de beitel van de beeldhouwer bevrijdt een levend wezen dat in steen schuilging.” (140,141)
Censuur
