Hades - God van de onderwereld

Hades is in de Griekse mythologie de god van de dood en de onderwereld. Zijn naam wordt ook vaak gebruikt om de onderwereld – ook wel schimmenrijk genoemd – mee aan te duiden. Hij is tevens de god van rijkdom en kostbare metalen, omdat deze diep onder de aarde verborgen liggen. Het Romeinse equivalent van de godheid is Pluto.

Hades rooft Persephone – Anthoni Schoonjans, ca. 1700

Hades is de zoon van Cronus en Rhea en dus een broer van de oppergod Zeus. Nadat Cronus door Zeus en diens broers en zussen ten val is gebracht, wordt de macht verdeeld. Hades krijgt de heerschappij over het dodenrijk, Poseidon de macht over de zee en Zeus de macht over de hemel. Over de aarde heersten ze gedrieën. Hades is in de Griekse mythologie dus één van de drie wereldheersers.

De god van de onderwereld heeft altijd een sleutel bij zich, die aangeeft dat hij waakt over zijn onderdanen en niet zomaar iemand uit het dodenrijk laat ontsnappen. De oude Grieken waren erg bang voor de god en baden geregeld dat ze zijn gezicht nooit zouden hoeven te zien. Anders dan bijvoorbeeld de duivel in het christendom, beschouwen ze hem echter niet als een kwade macht. Er zijn vrij weinig standbeelden van Hades gemaakt. Mensenoffers werden in het oude Griekenland vrijwel nooit gebracht. Alleen aan Hades werden zo nu en dan mensen geofferd.

De oude Grieken geloofden dat Hades alleen doden accepteerde die door zijn of haar nabestaanden zorgvuldig waren afgelegd en ter aarde besteld. Was niet aan die voorwaarden voldaan dan kreeg de overledene geen toegang tot de onderwereld en was zijn ziel (psyche) gedoemd eeuwig rusteloos rond te dolen tussen leven en dood. De Grieken hechtten om die reden veel waarde aan rituelen na het overlijden.

Een van Hades’ bijnamen is ‘de onzichtbare’. Dankzij een helm die hij ooit van de cyclopen kreeg, kan de god zich namelijk onzichtbaar maken. Ook wordt hij wel eens Polydegmon genoemd, wat zoveel betekent als ‘ontvanger van vele gaven’. Hades dankt deze naam aan de vele gestorvenen die in zijn rijk verblijven.

Cerberus en Charon

Op beelden wordt Hades vaak vergezeld door de hellehond Cerberus die drie koppen heeft en waakt over de toegang tot de onderwereld. Een andere dienaar van de god van de onderwereld is de veerman Charon. Met zijn boot zet hij de zielen van overledenen de rivier de Styx over. Gratis doet hij dit niet. De overledenen moeten een obool betalen. Dit geldstuk legden nabestaanden daarom in de mond van de overledenen zodat ze de veerman konden betalen.

Hades en Persephone

De ontvoering van Persephone - Ulpiano Checa — De ontvoering van Persephone – Ulpiano Checa

Hades is verliefd op de godin Persephone, een dochter van Zeus en Demeter, de godin van de landbouw en het graan. Hoewel haar moeder vrijwel continu over haar dochter waakt, slaagt Hades erin Persephone te ontvoeren. Demeter is helemaal kapot van het verlies van haar dochter. Verscheurd door verdriet vraagt ze aan de zonnegod Helios of die weet waar haar dochter is gebleven. Als Helios antwoordt dat Persephone in het dodenrijk van Hades verblijft, is Demeter helemaal verscheurd door verdriet. Als gevolg hiervan ontstaat er een zeer barre winter waarin veel mensen honger lijden.

Zeus besluit de rouwende godin op een dag te hulp te schieten. Hij gebiedt zijn broer Hades om Persephone aan haar moeder terug te geven zodat er weer een goede oogst komt. Hades stemt toe, maar voordat Persephone vertrekt laat hij haar van een granaatappel eten. Persephone eet in totaal zes granaatappelpitjes. Voor elke pit die ze heeft gegeten moet Persephone voortaan een maand naar hem terugkeren. Zo gebeurt het dat ze elk jaar in de lente en een deel van de zomer, het groei- en bloeiseizoen, bij haar moeder is om daarna weer terug te keren naar Hades en de onderwereld. De mythe van Demeter, Hades en Persephone wordt zo gezien als een Griekse verklaring voor het ontstaan en voortduren van de seizoenen.

In de Griekse mythologie is Persephone de godin van het dodenrijk. De granaatappel staat symbool voor vruchtbaarheid (vanwege de vele zaden) maar ook voor de dood vanwege de rode kleur van het binnenste van de vrucht.