Hans Piena
We zijn in één ding allemaal gelijk: de tijd tikt voort. Als iemand, waarmee je wel wat zou willen beginnen, vraagt hoe oud je bent kun je natuurlijk gewoon je geboortedatum aanhouden. Persoonlijk heb ik nooit zo begrepen waarom de dag waarop je moeder binnenstebuiten werd gekeerd zo’n heugelijk feit is. Het moment van conceptie lijkt veel meer een feestje waard. Of zijn we zo oud als ons eitje, dat ontstond toen je moeder zelf nog een embryo was? Dat maakt velen van ons al 25 jaar ouder. Maar eigenlijk moeten we naar de bouwstenen kijken, ons DNA.
Hoe oud is dat? Afhankelijk van de geschatte leeftijd bij eerste menstruatie stammen we af van 7-18 duizend generaties Homo sapiens. Van al die mensen dragen wij DNA in ons, tot zo’n 300.000 jaar terug. Tussendoor, 47-65 duizend jaar geleden, hebben we nog gekruist met onze robuuste achterneef de Neanderthaler, bij sommigen wat duidelijk zichtbaar dan bij anderen. Het oudste deel van ons DNA is echter het gen dat het enzym aanmaakt wat stikstof levert voor de bouw van eiwitten.
Alle levende wezens hebben dat gen, wat inmiddels al 2 miljard jaar bestaat. Maar ook daar stopt het niet. De werkelijke bouwstenen zijn de elementen waaruit we bestaan. Koolstof en zuurstof ontstonden in sterren tussen 7-12 miljard jaar geleden. En het getalsmatig meest voorkomende element in ons lichaam, waterstof, ontstond tijdens het begin van het begin, de big bang: 13.7 miljard jaar terug.
Toegegeven, 13.700.000.000 jaar oud maakt je niet de nr.1 huwelijkspartner. Je zou er dus tegenin kunnen brengen dat we zo oud zijn als we ons gedragen, zo oud als we er uitzien. Om te beginnen kan je gesprekspartner bij de vraag naar je leeftijd glimlachen. Je tanden ontbloten, iets dat al 30 miljoen jaar geleden begon, diende bij primaten om dominante groepsleden op hun gemak te stellen, een teken van onderdanigheid. De vraagsteller ziet je vervolgens blozen. Kleuren zien we al minstens even lang, ook zo’n 30 miljoen jaar. Dat je elkaar daarbij recht in de ogen kijkt komt omdat je allebei rechtop loopt, iets dat zich tussen 6-4 miljoen jaar geleden heeft ontwikkelt, maar nog steeds niet echt lekker gaat.
Ruim 20% van de bevolking krijgt vroeg of laat rugklachten. Het kippenvel dat je van elkaar krijgt is een overblijfsel uit de tijd dat we nog een vacht op konden zetten. Maar waarschijnlijk zijn jullie beide behoorlijk kaal, zeker in vergelijking met andere zoogdieren. Darwin dacht dat dat door selectie kwam: we vinden haarloze partners gewoon mooier. Gezien het feit dat we de laatste restjes haar ook nog vaak wegscheren zou hij wel eens gelijk kunnen hebben. De Nederlandse taal waarmee de vraag wordt gesteld is al herkenbaar in een doopbelofte uit 776-800 n. Chr. Tot slot willen jullie elkaar mogelijk de hand schudden, een gebruik dat al vanaf 900 v.Chr. bekend is. Dat jullie je hand op het laatste moment toch terugtrekken (vanwege Corona) is van heel recente datum. Op de keper beschouwd zijn wij allemaal een wandelend museum. Dus als iemand je vraagt naar je leeftijd zeg dan: “Tussen de 13.7 miljard en kort geleden.” Dan heb je in ieder geval een gesprek.
~ Hans Piena
Conservator, Nederlands Openluchtmuseum
Ook interessant: De Euroklok: een geleidelijke overgang naar de Zomertijd
…of: Clay klok – Een koninklijke orgelklok
