Hoe Polen profiteerden van de Holocaust

Volgende maand verschijnt in Polen een nieuw boek over hoe grote aantallen Polen profiteerden van de Holocaust. Het boek zorgt voor publicatie al voor de nodige ophef. Dat weerhoudt de uitgever er echter niet van om het boek uit te brengen.

In Golden harvest (gouden oogsten) van Jan Gross en Irena Grudzinska Gross wordt beschreven hoe gewone Polen voordeel trokken uit het leed van de Joden. Zo zouden ze na de oorlog Joodse massagraven hebben geplunderd en zochten ze bewust Joodse onderduikers op om hen te verraden voor een beloning. Ook zouden ze Joodse huizen heb geplunderd.

Het boek begint met een foto van een veldje nabij vernietigingskamp Treblinka die kort na de oorlog werd gemaakt. Polen zijn daar een massagraf van Joden aan het uitgraven om te kijken of er tussen de beenderen nog spullen van waarde liggen.

Het boek werpt een nieuw licht op de rol van de Polen tijdens de Tweede Wereldoorlog. Polen wordt nu vooral gezien als grootste slachtoffers van de oorlog, aangezien er zes miljoen Polen omkwamen, waarvan de helft Joden waren. Ook kent de Poolse geschiedenis verschillende ‘heldenverhalen’ tijdens de oorlog, zoals de Opstand van Warschau in 1944.

Protest

Toen de inhoud van het nieuwste boek van de controversiële Poolse schrijver Jan Gross bekend werd, was er al veel protest tegen de publicatie. Zo werden er e-mailbommen gestuurd naar de uitgeverij. Volgens critici is het boek lasterlijk en zou de uitgever niet moeten willen meewerken aan ‘het verspreiden van leugens’. Gross zou een eenzijdig beeld geven door alleen maar de slechte kant van een ‘paar Polen’ te belichten. De uitgeverij (Znak) denkt echter dat dit beeld ook belangrijk is om te beschrijven. Uitgever Henryk Wozniakowski zegt tegen verschillende media dat het boek het publiek bewust maakt van ‘gemene en vaak moeilijke feiten’. Het boek zou ‘de collectieve herinnering van de Polen uitdagen en recht doen aan de slachtoffers van de Holocaust’. De uitgeverij heeft buiten de e-mailbommen ook last van opgestapte schrijvers en het gebouw is volgespoten met protesten in graffiti.

Excuses

Het is niet voor het eerst dat een boek van auteur Jan Gross in Polen voor ophef zorgt. In 2003 bracht hij het boek Neighbours, the destruction of the Jewish community in Jedwabne, Poland uit, over een dorp waarbij in 1941 de ene helft van de bevolking de andere Joodse helft om het leven brengt. Het boek leidde ertoe dat de toenmalige Poolse president Aleksander Kwaśniewski zijn excuses aanbood voor de zonden die zijn land tijdens de Tweede Wereldoorlog had begaan. Ook schreef Gross het boek Angst, antisemitisme in Polen na Auschwitz. Gross werd in 1947 in Polen geboren met een Joodse vader, maar vertrok in 1968 naar de Verenigde Staten.

Het boek Golden Harvest verschijnt op 10 maart bij de Poolse uitgeverij Znak.

Boek: Golden Harvest – Events at the Periphery of the Holocaust