Onder een ‘homo universalis’, ook wel Renaissance-mens of polymath (Grieks) genoemd, wordt een kunstenaar verstaan die begaafd is op meerdere terreinen. Letterlijk betekent homo universalis: de algemene mens, een geleerd iemand die van alle markten thuis is. Niet per se alleen in intellectueel opzicht, maar ook in lichamelijk-fysieke zin.
Herkomst van de term
Het begrip homo universalis is ontleend aan een uitspraak van de veelzijdige Italiaanse renaissance-man, schrijver, filosoof en musicus Leon Battista Alberti (1404-1472), die over dit menstype stelde:
“Een mens kan alles doen als hij maar wil.”
De homo universalis als product van de Renaissance
Homo universalis (Latijn), in het Italiaans uomo universale, is een fenomeen dat vooral sinds de Renaissance en binnen het humanisme opgang maakte. Toen kwam de mens, diens creativiteit en geleerdheid sterk centraal te staan. De Griekse filosoof Aristoteles (384-332 v.Chr.) wordt wel beschouwd als de eerste homo universalis, want hij hield zich bezig met alle wetenschappen die er in zijn tijd bekend waren. Zoals filosofie, taalkunde, psychologie, wiskunde en politieke wetenschappen.
Tijdens de Renaissance werd de veelzijdige kunstenaar Leonardo da Vinci de belichaming van de homo universalis. Hij was op alle wetenschapsterreinen thuis. Leonardo was onder meer tekenaar, beeldhouwer, uitvinder, bouwkundige, componist, schilder en kaartenmaker. Andere beroemde personen die als homo universalis gelden, waren de middeleeuwse Perzische filosoof Al-Biruni (973-1050), de eveneens in de Middeleeuwen levende Duitse vrouwelijke ‘alleskunner’ Hildegard van Bingen (1098-1179) of de veelzijdige Spaans-Berberse filosoof Averroës (1126-1198).
Homo universalis en genie zijn geen synoniemen
Een genie is overigens geen synoniem van de homo universalis. Zo waren de wetenschappers Albert Einstein (1879-1955) en Marie Curie (1867-1934) genieën, maar geen algemeen geleerden. Einstein en Curie waren geniaal als specialist, in hun eigen vakgebied dus en geen personen die op alle wetenschapsterreinen uitblonken
Lees ook: Renaissance & humanisme: oorzaken, verloop en gevolgen
Of lees: De Mont Ventoux als geboorteplek van het humanisme
Boek: De Renaissance – A. de Visser
Bronnen ▼
Internet
-https://www.britannica.com/topic/Renaissance-man
-https://www.absolutefacts.nl/wetenschap/data/aristoteles.htm
-http://www.newworldencyclopedia.org/entry/Polymath
-https://nl.wikipedia.org/wiki/Uomo_universale
