Iemands rechterhand zijn – Herkomst

Als je iemands rechterhand bent, ben je een onmisbare medewerker, hulp of assistent. Iemands rechterhand zijn is als uitdrukking zeer vermoedelijk afkomstig uit het christendom. In de Bijbel komen we de zinsnede ‘de rechterhand van God’ tegen.

Rechterhand van God

God (niet Jezus dus) wordt in de Bijbel voorgesteld als een oppermacht zonder lichaam, dus ‘de rechterhand van God’ is figuurlijk bedoeld. Het betekent in de Bijbel dat God machtig is. Tegelijk houdt ‘zitten aan Gods rechterhand’ in de Bijbel in dat je een gelijkwaardige positie had als God zelf. Jezus nam, zo lezen we in het Nieuwe Testament, na de Hemelvaart plaats aan de rechterhand van God.

Ook in de geloofsbelijdenis van Nicea-Constantinopel (opgesteld in 325 na Chr.), een van de belangrijkste teksten waarin de christelijke doctrines vastgesteld werden, lezen we de passage ‘zittend aan de rechterhand van God’. Evenals in de oudere Apostolische Geloofsbelijdenis, die voor het eerst rond 170 na Chr. op schrift gesteld werd.

Rechterhand van de koning

De uitdrukking ‘iemands rechterhand zijn’ is, anders dan veel mensen denken, niet primair geworteld in de denkwereld van het Nieuwe Testament, maar in praktijken die al in het Oude Testament voorkwamen. Op het moment dat in Israël een nieuwe koning werd gezalfd, zat deze aan de rechterzijde van de tot dan toe regerende vorst.

Die rechterzijde was een ereplaats. Niemand, behalve de nieuwe koning, mocht daar zitten.

Linkerhand of rechterhand?

Waar het woord rechts of de rechterhand een positieve connotatie heeft, geldt voor links of linkerhand het omgekeerde. Links is etymologisch gelieerd aan het woord ‘slinks’ en betekent in die zin arglistig, slecht, verkeerd of sluw. En wie twee linkerhanden heeft, is een kluns. Je zit daarom niet aan iemand linkerhand of bent iemands linkerhand, maar de uitdrukking is: iemands rechterhand zijn.

Ook op andere plekken in de Bijbel wordt ‘links’ overigens geassocieerd met dwaasheid, terwijl de verstandige voor ‘rechts’ kiest. In het Bijbelvers Prediker 10:2 staat:

“De geest van de wijze richt zich naar rechts, maar de geest van de dwaas naar links.”

In islamitische, Hindoestaanse en boeddhistische landen in Afrika, Zuid-Oost Azië en in het Midden-Oosten wordt de linkerhand als onrein gezien, omdat die daar wordt gebruikt bij het toiletbezoek. Het is daar een grove belediging als je iemand (met) de linkerhand schudt.

Overigens, dat is aardig om te noemen, kennen we uit de Bijbel nog een andere uitdrukking met daarin linkerhand en rechterhand. In Mattheüs 6:3 lezen we:

“Maar als u aalmoezen geeft, laat uw linkerhand niet weten wat uw rechterhand doet.”

Deze uitdrukking betekent zoveel als: loop niet te koop met je goede daden, doe het goede in het verborgene.

Lees ook: Historische uitdrukkingen
Of lees… Geschiedenis van links en rechts rijden
Ook interessant: Bijbelse uitdrukkingen, gezegden en begrippen

Bronnen ▼