In de olie zijn – Herkomst van de uitdrukking

Als je ‘in de olie bent’ heb je te diep in het glaasje gekeken. Je bent onder invloed van alcohol, flink aangeschoten of zelfs dronken.

Volgens de bekende taalkundige Frederik August Stoett (1863-1936) verwijst deze wat gedateerde uitdrukking naar het oude idee dat alcoholmisbruikers zijn te herkennen aan hun glimmende gezicht. Hoewel dit lang niet altijd op gaat, is de bewering niet helemaal uit de lucht gegrepen. Zo meldt een Belgische hulpverleningswebsite bijvoorbeeld dat mensen die veel alcohol nuttigen soms huidverkleuringen kunnen krijgen. Zij krijgen makkelijker kloven in het gezicht of…

“…een gladde, glimmende of dunne huid.”

Volgens Johan Huizinga danken we de uitdrukking vooral aan het feit dat zeelieden, die veel met olie in de weer waren, het aan de wal vaak flink op een zuipen zetten.

Vermeldenswaardig is verder nog het lied Den Uyl Is In Den Olie dat Vader Abraham in 1973 samen met het veelbesproken parlementslid Boer Koekoek opnam. Het lied werd uitgebracht ten tijde van de oliecrisis, waarbij het kabinet van Joop den Uyl het hoofd moest bieden aan een olieboycot door verschillende landen in het Midden Oosten. Deze crisis leidde onder meer tot de invoering van de (niet door iedereen gewaardeerde) autoloze zondagen.

De Nederlandse taal kent nog veel meer zegswijzen die verwijzen naar dronkenschap, zoals bijvoorbeeld ‘boven je theewater zijn’, ‘lazarus zijn’, ‘Schiedam in het oog hebben’, ‘kachel zijn’ of ‘zo dronken zijn als een Maleier’.

Bronnen ▼