De Koninklijke Bibliotheek in Den Haag heeft een beloningsbrief aan Balthasar Gerards, de moordenaar van Willem van Oranje, verworven. In het zestiende-eeuwse document bedankt de Spaanse koning Filips II hem postuum voor het plegen van de moord. Balthasar Gerards werd direct na de moord opgepakt en enkele dagen later geëxecuteerd.
“De leeuw draagt in zijn rechterhand een bliksemschicht, symbolisch voor de goddelijke straf die Oranje in hun ogen had ondergaan. Het handschrift werd in 1590 ondertekend door koning Filips II van Spanje en brengt het nationale verleden een stukje dichterbij.”
In 1580 had de Spaanse overheid een ban uitgesproken tegen Willem van Oranje. Vanwege zijn rol als leider van de Nederlandse opstandelingen werd Van Oranje tot staatsvijand uitgeroepen. Diegene die hem van zijn leven zou beroven kon rekenen op een adelverheffing en een geldprijs van 25.000 gouden kronen – naar huidige maatstaven ruim 3 miljoen euro. Balthasar Gerards had zelf dus niets aan die beloning omdat hij kort na de moord werd geëxecuteerd.
“Zijn familie probeerde vervolgens de beloning voor de moord los te weken bij de Spaanse koning, Filips II. Door het vele oorlogvoeren was de Spaanse kroon echter zo goed als bankroet, en de geldprijs van 25.000 kronen was moeilijk te regelen. In de beloningsbrief kunnen we lezen dat Filips II Balthasar Gerards erkent voor de moord op Willem van Oranje, en dat hij zijn familie beloont met drie heerlijkheden in Franche-Comté die eerder het bezit van Willem van Oranje waren geweest. Dat was het loon voor de moord op Willem van Oranje, ‘pour délivrer le monde d’une telle peste’, om de wereld van een dergelijke plaag te ontdoen.”
Belangrijke aanwinst
Lang kon de familie Gerards overigens niet van de landerijen genieten. In 1595 eiste de katholiek gebleven eerste zoon van Willem van Oranje zijn vaders bezittingen met succes weer op.
De beloningsbrief werd pas recent ontdekt en kon, mede doordat de geschiedenis van Gerards en Willem van Oranje daar relatief onbekend is, vrij eenvoudig worden gekocht op een veiling in Frankrijk. Hoeveel de Koninklijke Bibliotheek voor het document betaalde is niet bekend. De bibliotheek spreekt van een “belangrijke aanwinst voor Nederland en de KB”.
Lees ook: Balthasar Gerards (1557-1584) – Moordenaar van Willem van Oranje
Boek: Willem van Oranje – Prins in Opstand
