Koper: het ‘erts van Cyprus’

De term koper is etymologisch ontleend aan Cyprus, het bekende eiland in de Middellandse Zee. Op dit eiland werden sinds de Oudheid grote hoeveelheden koper gevonden.

De naam koper komt van het Latijnse woord cuprum. Dit begrip is een afkorting van aes cyprium, hetgeen letterlijk ‘erts van Cyprus’ betekent. In het Grieks heette het eiland Cypros, dat etymologisch vermoedelijk de basis van het woord koper vormt.

Vanaf ongeveer 4000 v.Chr. werd op Cyprus veel koper gewonnen. Een hoogtepunt in de koperwinning was de periode van ca. 3000-2500 v.Chr., tijdens de zogenoemde Erimicultuur. Het meeste koper dat in die tijd in Europa en het Midden-Oosten in gebruik was, kwam van Cyprus. Het eiland was in deze tijd een belangrijke schakel in de handel tussen Kreta, Griekenland, Anatolië, de Levant, Egypte en Sardinië. Tijdens de Romeinse Tijd was Cyprus zelfs de grootse koperproducent ter wereld. Na de val van het Romeinse Rijk raakte de koperwinning op het eiland in verval. In totaal is er, volgens schattingen, in de Oudheid 200.000 ton koper uit Cypriotische mijnen gehaald.

Op Cyprus bevonden zich vooral kopermijnen op het middenstuk van het eiland, bij onder meer Skouriotissa, Kalavassos, Politiko en Mitsero.

Overigens is Cyprus niet het oudste gebied waar koper gebruikt werd. Daarvoor moeten we in het Midden-Oosten zijn. Archeologische opgravingen in het noorden van het tegenwoordige Irak hebben aangetoond dat koper in dat gebied al rond 8700 v.Chr. in gebruik was.

IJsmummie Ötzi, Aphrodite & koper

De in 1991 in de Alpen gevonden ijsmummie Ötzi, die vermoedelijk omstreeks 3300 v.Chr. stierf, droeg gereedschap dat bestond uit liefst 99.7% zuiver koper.

Koper werd niet alleen gebruikt in gereedschappen, wapens (zoals speerpunten of dolken), schilden, harnassen en sieraden. Maar ook in spiegels, die vanwege de mooie glans geassocieerd werd met de mythologie rond de glanzende liefdesgodin Aphrodite.

Boek: Atlas van de Nederlandse taal – Mathilde Jansen
Overzicht van boeken over de (Nederlandse) taalgeschiedenis

Bronnen ▼