Korte beschrijving en plattegrond van Romeinse bouwvallen

In de Nederlandse archeologie is 1827 een belangrijk jaar. Vóór dat jaar ging het om het vinden van mooie en vooral waardevolle voorwerpen, maar in 1827 begon de eerste wetenschappelijke opgraving in Nederland onder leiding van Caspar Reuvens, de eerste hoogleraar in het vakgebied. De plaats die opgegraven werd was Forum Hadriani.

Deze plaats wordt al genoemd op de Peutingerkaart, een kopie van een Romeinse reiskaart uit de Middeleeuwen die het gehele Romeinse Rijk afbeeldt. Met behulp van deze kaart weten we dat Forum Hadriani op de plaats van het huidige Voorburg lag. Van het Voorburgse landgoed Arentsburg vermoedde men al dat er resten van een Romeinse nederzetting te vinden waren, doordat er in dat gebied tijdens werkzaamheden vondsten naar boven waren gekomen. Toen Reuvens hoorde dat dit landgoed te koop werd aangeboden, zag hij kans om een eigen opgraving te beginnen. Hij kreeg het voor elkaar dat de Staat het landgoed aankocht en hem een budget van 5000 gulden per jaar beschikbaar stelde.

Dit boek is een korte beschrijving van deze opgraving. Een boek is het bijna niet te noemen, aangezien het slechts bestaat uit twee bladzijden en een plattegrond. Vermoedelijk is het bedoeld voor geïnteresseerde leken. Bijzonder is dat er tijdens deze opgraving voor het eerst systematisch en wetenschappelijk opgegraven is. Het ging Reuvens om het beantwoorden van de vragen die men had over de Romeinse tijd in Nederland, in plaats van het verzamelen en verkopen van vondsten. Dat blijkt ook uit het feit dat hij een plattegrond heeft bijgevoegd waarop hij de locatie van de vondsten vermeldt. Elk onderdeel van de plattegrond wordt apart beschreven en besproken. Door deze zorgvuldige documentatie kon het onderzoek na zijn dood worden voortgezet.

In de inleiding noemt Reuvens ook baron van Westreenen van Tiellandt, die de eerdere vondsten die in Voorburg gedaan zijn heeft beschreven in ‘Recherches sur l’ancien Forum Hadriani’. Hij was net als Reuvens geïnteresseerd in de archeologie van deze Romeinse legerplaats en had al in 1803 ‘Een scherf van een Romeinsch Drinkbakje van fraaye roode Samische Aarde’ aangekocht, ‘Opgedolven by Voorburg, ter plaatse waar voorheen de aloude Burg gestaan heeft’.

Reuvens dacht een Romeins badhuis gevonden te hebben:

‘… en de vergelijking der kleine openbare baden van Pompeji, in 1825 gevonden, en sedert kort in plaatwerken uitgegeven, doen ons thans gelooven, dat de beschrevene baden alhier openbare baden waren…’

Dit is goed mogelijk gezien de vondsten en de structuur van het gebouw. De twee kleinere ruimten in het badhuis die hij beschrijft als tempels zal menig archeoloog echter doen twijfelen.

~ Eline Verburg – Museum Meermanno