Het Mauritshuis in Den Haag heeft een pastelportret uit 1754 ontvangen uit een schenking. Het portret is gemaakt door de Franse kunstenaar Jean-Baptiste Perronneau (c. 1715-1783) en toont de Hagenaar Jacob van Kretschmar, een voorouder van de schenker. De pastel bleef altijd in familiebezit. Vanwege hun lichtgevoeligheid mogen pastels niet permanent worden getoond, maar vanaf vandaag is de aanwinst voor enkele maanden te zien.
In de kunstliteratuur wordt de achttiende eeuw in Nederland vaak aangeduid als de eeuw van Cornelis Troost (1696-1750). Het Mauritshuis heeft een unieke verzameling pastels van Troost, zoals de bekende NELRI-reeks (een humoristisch beeldverhaal van vijf pastels). Troost was echter slechts één van de vele kunstenaars. In de achttiende eeuw was de kunstwereld zeer internationaal en kunstenaars reisden door heel Europa.
In Nederland werkten ook veel buitenlandse portrettisten, voor korte of langere tijd. Met de komst van getalenteerde kunstenaars zoals de Parijzenaar Jean-Baptiste Perronneau, de Zwitser Jean-Étienne Liotard (1702-1789) en de Duitser Johann Friedrich August Tischbein (1750-1812) werd het vervaardigen van pastelportretten populair in Nederland. Perronneau was de eerste buitenlandse pastelkunstenaar die hier kwam werken. Hij vervaardigde toen onder meer het portret van Van Kretschmar.
Vandaag de dag zijn er nog zo’n 45 portretten bekend die Perronneau in Nederland maakte, waarvan dertig in pastel en de rest in olieverf. Na zijn eerste bezoek in 1754 kwam de kunstenaar regelmatig terug naar Nederland, waar hij veel succes had. Bijna de helft van de nog bekende Nederlandse portretten ontstond tijdens Perroneaus tweede verblijf in 1761, in Amsterdam en Den Haag. Hij maakte toen ook portretten van een nog jonge Oranjeprins Willem V en diens zus prinses Wilhelmina Carolina, maar verdere opdrachten van het hof kwamen er niet uit voort. Perronneau overleed in 1783 in Amsterdam.
Portret van Kretschmar (1721-1792)
Linksboven heeft Perronneau de pastel in sierlijke letters gesigneerd en gedateerd: ‘Perronneau / Peintre du Roy / en 1754 / à La Haye’. De 33-jarige militair Jacob van Kretschmar (1721-1792) is als halffiguur afgebeeld. De losse en tegelijk zeer overtuigende wijze waarop Perronneau details heeft weergegeven als de gepoederde haren en de jabot, de strook kant bij de nek, toont zijn grote talent. Het Mauritshuis:
“De aantrekkelijkheid van dit portret wordt verder bepaald door de elegante, schijnbaar ongedwongen pose, de heldere kleuren en de fraaie lichtval. De blauwe, met gouddraad afgezette rock, steekt prachtig af tegen de lichte achtergrond, waar het blauw van het papier nog licht door heen schemert.”
