Middeleeuwse arbeiders lazen thuis ook in de bijbel

Ook in de middeleeuwen werd de bijbel al gelezen door de ‘gewone man’. Dat blijkt uit een onderzoek van de Rijksuniversiteit Groningen waarover dagblad Trouw dit weekend berichtte.

Het onderzoek werd geleid door mediëviste Sabrina Corbellini. Voor de afdeling Oudere Nederlandse Letterkunde van de Rijksuniversiteit Groningen verrichtte zij historisch onderzoek naar middeleeuwse bijbels in de volkstaal. De mediëviste onderzocht onder meer of ‘gewone mensen’ in het vijftiende-eeuwse Europa thuis al in hun bijbel lazen en zo ja, wat dat dan voor hen betekende.

Corbellini stelt nu dat het populaire beeld dat de gewone man pas sinds de Reformatie zelf de bijbel leest aangepast moet worden. Volgens de onderzoekster lazen ook leken in de middeleeuwen al volop in de bijbel. De gedachte dat de bijbel pas echt toegankelijk werd bij de komst van het protestantisme klopt daarmee volgens de onderzoekers niet.

Tot nu toe werd aangenomen dat leken tot in de zestiende-eeuw van de katholieke kerk niet zelf in de bijbel mochten lezen. Ook Maarten Luther stelde dat Rome het gewone mensen verbood in de bijbel te lezen. Volgens de onderzoekers is dit echter een mythe die door Luther zelf in het leven is geroepen. De bewering van Luther bestempelen ze als ‘propaganda’. Tijdens de middeleeuwen lazen met name de leken in steden al in bijbels. En de katholieke kerk zou dit in veel gevallen gewoon hebben toegestaan. De leken lazen doorgaans overigens niet in het Latijn maar uit regionale bijbelvertalingen.

Het team van Corbellini bezocht twee jaar lang bibliotheken in Nederland, Vlaanderen, Frankrijk en Italië en zocht daar naar aanwijzingen over bijbelbezit in de middeleeuwen.