Middeleeuwse muntschat ‘Hagestein’ voor het eerst te zien

Tijdens graafwerkzaamheden in het nieuwe dorp Hoef en Haag (gemeente Vijfheerenlanden) werd in 2017 een pot met daarin bijna vijfhonderd middeleeuwse gouden en zilveren munten gevonden. Binnenkort is deze muntschat voor het eerst voor het publiek te zien. Een deel van de munten wordt opgenomen in een permanente opstelling in Stedelijk Museum Vianen.

De complete muntschat is opgenomen in de rijkscollectie, waardoor behoud van de schat gewaarborgd is. Dit betekent echter niet dat de munten altijd bij elkaar te zien zijn. Een deel wordt vanaf 22 april aanstaande permanent tentoongesteld in Vianen en het andere deel is over een paar maanden in het Rijksmuseum van Oudheden in Leiden te zien, als onderdeel van de nationale collectie archeologie.

Datering

De muntschat van Hagestein dateert uit de tweede helft van de vijftiende eeuw, een periode van grote sociale onrust als gevolg van een conflict tussen de bisschop van Utrecht, David van Bourgondië en Utrechtse edellieden, dat resulteerde in de Stichtse Oorlog van 1481-1483. De munten zijn juist in die jaren begraven in een kookpotje. De vondst biedt onderzoekers veel informatie over deze periode en over munten als betaalmiddel, prestigegoederen en angstig bezit.

De meeste exemplaren zijn nauwelijks gebruikt en verkeren in een zeer goede staat. Er zit een aantal zeer zeldzame exemplaren tussen: een unieke munt uit Leeuwarden, een gouden munt van koning Henry VI van Engeland, een Salut d’Or geslagen in Parijs en munten van bisschoppen en pausen. De jongste munten van de reeks dateren uit 1481-1482, vlak voordat de schat is begraven. Dat er zoveel net geslagen munten bij elkaar zijn gevonden, is volgens onderzoekers uitzonderlijk en kan erop wijzen dat ze opzettelijk in de grond zijn gestopt om kapitaal in veiligheid te brengen in deze oorlogstijd.

Het bouwbedrijf dat de vondst deed sprak in 2017 al de wens uit de munten onder te brengen bij een publieke instelling, zodat de vondst als geheel bewaard blijft, onderzocht kan worden en aan het publiek getoond. Dit laatste het liefst in de nabijheid van de vindplaats. Het Stedelijk Museum Vianen en de gemeente Vijfheerenlanden zagen zelf echter geen mogelijkheid om de munten aan te kopen. Ze wendden zich daarom in 2019 tot het Rijksmuseum van Oudheden met het verzoek de munten te verwerven voor de rijkscollectie. De Nederlandse staat is nu de eigenaar van de muntschat, het Rijksmuseum van Oudheden is de beheerder.

In het Stedelijk Museum Vianen krijgen de munten de komende jaren een centrale plek. De muntvondst krijgt daarnaast zichtbaarheid op de vindplaats, in de vorm van een kunstwerk van ontwerpster Ricky Rijkenberg. Illustratrice Eva van Aalst maakt verder een kinderboek over de geschiedenis van de muntschat voor alle basisschoolleerlingen in Hoef en Haag en Hagestein.