Mysterieuze schijf en bronzen arm ontdekt in Antikythera-scheepswrak

Het Antikythera-scheepswrak blijkt een bijna onuitputtelijke schatkist van oudheidkundige vondsten. Na bronzen beelden, tientallen luxe artikelen en een menselijk skelet deden onderzoekers vorige maand opnieuw een bijzondere ontdekking in het wrak.

Onderwaterarcheologen hebben tussen 4 en 20 september onder andere een verweerde rechterarm van een bronzen beeld, diverse zeldzame artefacten en mysterieuze bronzen schijf naar boven gehaald. En er ligt nog veel meer onder water.

In een video die tijdens de laatste expeditie werd gemaakt is te zien hoe archeologen een realistisch ogende bronzen arm van de zeebodem halen. Scans wijzen er volgens de onderzoekers op dat er nog zeker zeven bronzen beelden in de buurt van het scheepswrak moeten liggen. De open houding van de handen, met de vingers naar boven en naar buiten gestrekt, suggereert dat de beelden werden gemodelleerd naar filosofen.

Het is heel bijzonder dat een groep levensgrote standbeelden wordt ontdekt bij een scheepswrak. Meestal worden bronzen beelden bij toeval omhooggehaald in visnetten of ontdekt door duikers. Tijdens de expeditie van Jacques Cousteau in 1976 werden al ook bronzen beelden ontdekt in het scheepswrak: de Antikythera Ephebe en het hoofd van de Antikythera Filosoof zijn te zien in het Nationaal Archeologisch Museum in Athene.

Mysterieuze schijf

De ontdekking van de beelden is bijzonder, maar de vondst van een verweerde bronzen schijf stelt de archeologen voor een raadsel. Aanvankelijk dachten de onderzoekers dat het ging om een losgeraakt onderdeel van het Antikythera-mechanisme (een soort analoge computer met 29 bronzen tandwielen).

Maar de schijf, met een diameter van 8 centimeter, lijkt toch iets heel anders te zijn. In plaats van een tandwiel onthulden röntgenbeelden de afbeelding van een dier, waarschijnlijk een stier. Mogelijk is het gebruikt als decoratie voor een meubel, maar het kan volgens de onderzoekers ook een afsluitplaatje of een werktuig zijn.

Behalve de brozen arm en de geheimzinnige schijf vonden de archeologen ook een fragment van een bronzen mantel of toga, een theepot, een plaat van rood marmer, een zilveren drinkbeker, houten delen van het schipframe en een menselijk bot.

Antikythera-mechanisme

Het scheepswrak waarin het Antikythera-mechanisme werd gevonden, stamt uit ongeveer 60 voor Christus en werd in 1900-1901 door sponsduikers ontdekt bij het eiland Antikythera (halverwege tussen Kythira en Kreta). Het schip, dat was gevuld met kunstvoorwerpen en luxeartikelen, zonk waarschijnlijk op weg van Pergamum naar Rome.

Er zijn al heel wat expedities naar het wrak gedaan. In 2015 ontdekten onderwaterarcheologen meer dan vijftig luxueuze voorwerpen in het beroemde scheepswrak. De volgende expeditie naar het wrak staat gepland in het voorjaar van 2018.

~ Natascha Neef – Parakalo

Overzicht van boeken over het oude Griekenland
Boek: The Antikythera Mechanism